Berlinale 2020: Το «Digger» σκάβει στα οικογενειακά και κοινωνικά θεμέλια της σημερινής Ελλάδας

Η πρεμιέρα του «Digger» στο πλαίσιο του βερολινέζικου Πανοράματος ήρθε να δικαιώσει σε ικανοποιητικό βαθμό τις προσδοκίες απέναντι στις δυνατότητες του Τζώρτζη Γρηγοράκη. Στο παρθενικό του πέρασμα στις μεγάλου μήκους, ο νεαρός Έλληνας σκηνοθέτης ανταποκρίνεται με ένα αξιοθαύμαστο στην όψη και πειστικό στην ψυχή δράμα με πυρήνα σαφώς πολιτικό και άξονα τη σχέση ενός γιου με τον αποξενωμένο πατέρα του. Μία σχέση η οποία γυρεύει εκεί απ’ όπου ξεκίνησε την επούλωση, στην ελληνική επαρχία, έχοντας για φόντο μια τοπική κοινότητα διχασμένη εξαιτίας της επένδυσης που υπόσχεται μια εταιρεία εξόρυξης.

Κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας ο Νικήτας (Βαγγέλης Μουρίκης), ένας αγρότης που αντιστέκεται σθεναρά στις πιέσεις της εταιρείας για εξαγορά της γης του, μιας γης άλλωστε που κάποτε τον κράτησε εκεί με κόστος έναν επώδυνο χωρισμό και την φυγή της γυναίκας του με τον γιο τους. Ο τελευταίος τώρα, ο Τζόνι (Αργύρης Πανταζάρας), επιστρέφει νεαρός πια στην γενέτειρά του έχοντας χρόνια να δει τον Νικήτα και αφού η μητέρα του έχει πεθάνει, με μόνο μέλημα να εισπράξει το συντομότερο δυνατό το μερίδιο που του αναλογεί από την πατρική περιουσία.

H προσεγμένη πλανοθεσία του Γρηγοράκη εκμεταλλεύεται στο έπακρο την άρτια διεύθυνση φωτογραφίας του Γιώργου Καρβέλα

Η διαφωνία πατέρα και γιου πάνω στην πώληση του κτήματος αποτελεί εξαιρετική αφετηρία προκειμένου ο Γρηγοράκης να φωτίσει τους ανοιχτούς μεταξύ τους λογαριασμούς και τις εσωτερικές συγκρούσεις του καθενός, να αναδείξει το πίσω κείμενο σε όσα λένε και εν ολίγοις να χτίσει τους δύο βασικούς, ανάγλυφους, πειστικούς χαρακτήρες. Κι αν πάνω στο άλυτο δυναμικό της σχέσης τους μας προσφέρεται η αναγκαία λαβή προκειμένου να γραπωθούμε από την ιστορία, το «Digger» ανοίγεται προς το πολιτικό του σκέλος αγγίζοντας το ακανθώδες debate περί επενδύσεων που έχει απασχολήσει έντονα στις μέρες μας την ελληνική κοινωνία (βλ. Σκουριές). Εδώ σημαντικό ρόλο παίζει αφενός η Σοφία Κόκκαλη στο ρόλο της Μαίρης που συνδέεται συναισθηματικά με τον Τζόνι και η οποία δεν βλέπει με καλό μάτι τα σχέδια της εταιρείας, αφετέρου οι φίλοι του Νικήτα που φιλονικούν ατελείωτα ως προς το ζήτημα (Μιχάλης Ιατρόπουλος, Βασίλης Μπισμπίκης, Μαριάνθη Παντελοπούλου κ.α.), με το ευρύτερο κοινωνικό κάδρο να συμπληρώνεται με μερικούς περιφερειακούς χαρακτήρες.

Όλη αυτή η υποσχόμενη πρώτη ύλη έρχεται να ανυψωθεί καταλυτικά μέσα από την προσεγμένη πλανοθεσία του Γρηγοράκη που εκμεταλλεύεται στο έπακρο την άρτια διεύθυνση φωτογραφίας του Γιώργου Καρβέλα η οποία αγκαλιάζει πανέμορφα το φυσικό τοπίο (η ταινία γυρίστηκε σε Χαλκιδική και Κοζάνη). Επίσης, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε όχι μόνο στους καλογραμμένους διαλόγους, αλλά κυρίως στην ευτυχή συγκυρία το κάστινγκ του «Digger» να διαθέτει τους Μουρίκη και Κόκκαλη, τους με διαφορά κορυφαίους ηθοποιούς που έχει να επιδείξει αυτή τη στιγμή το ελληνικό σινεμά. Ο μεν Μουρίκης έχει την στόφα να μετατρέπει ακόμα και έναν επεξηγηματικής λογικής μονόλογο σε πηγαία κατάθεση συναισθήματος, η δε Κόκκαλη αποδεικνύεται για άλλη μια φορά αβίαστα φυσική και εκφραστικά εκτενής.

Με αυτά τα δεδομένα θα μπορούσαμε σήμερα να μιλάμε ως και για ένα θεαματικό σκηνοθετικό πέρασμα στην πρόκληση μιας μεγάλου μήκους. Το ότι απέχουμε από το βέλτιστο αυτό σημείο εντοπίζεται σε μία σειρά από λόγους. Με βασικότερο όλων μια προβληματική τρίτη πράξη η οποία υποκύπτει σε ευκολίες, παραβλέπει ευκαιρίες να εμβαθύνει περαιτέρω στους ήρωες (ο Τζόνι και η Μαίρη βρίσκονται σε μια συγκρουσιακή πορεία με πολύ ζουμί που όμως παρακάμπτεται αναίτια) και εμφανώς χωλαίνει σε ύφος και σημειολογία, καθώς το εύρημα που επιστρατεύεται ως από μηχανής θεός στο φινάλε βγάζει γέλιο κόντρα σε κάθε λογική ή συνέπεια όσων έχουν προηγηθεί. Έπειτα είναι η ίδια η ασαφής και αμετατόπιστη ιδεολογική τοποθέτηση του «Digger» ως προς το ζήτημα της επένδυσης, που θα μπορούσε ίσως να περάσει ως αντικατοπτρισμός των αντικρουόμενων απόψεων που απαντώνται εκεί έξω, αρκεί η κατακλείδα να μην αναιρούσε τόσο άγαρμπα τα πιστεύω του Νικήτα τα οποία άλλωστε αποτελούν και την ηθική πυξίδα της ταινίας.

Το ΣΙΝΕΜΑ / cinemagazine.gr βρίσκεται στο Βερολίνο με την υποστήριξη της Aegean Airlines και σας υπόσχεται καθημερινές, ζεστές ανταποκρίσεις. Το 70ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου θα πραγματοποιηθεί 20 Φεβρουαρίου - 1 Μαρτίου 2020.