12:18
20/2

Ο Ρόμπερτ Όλτμαν στα '70s: 5 ταινίες που πρέπει να δεις

m*a*s*h - trailer από NyxtesPremieras

M*A*S*H (1970)

Μέσα από μια ομάδα ιατρικού προσωπικού που έχει σταθμεύσει στο Χειρουργικό Νοσοκομείο Κινητού Στρατού κατά τη διάρκεια του Πολέμου στην Κορέα, και τον τρόπο με τον οποίο τα μέλη της προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με χιούμορ την καθημερινή φρίκη που εκτυλίσσεται γύρω τους, ο Ολτμαν σκαρφίζεται ένα αυθάδικο μανιφέστο απέναντι σε κάθε μιλιταριστική ιδέα.

Ενώ ο αμερικανικός στρατός εξακολουθούσε να μάχεται στα μέτωπα του Βιετνάμ, ο σκηνοθέτης σέρβιρε την αντιπολεμική ταινία του με σαρκαστικό χαμόγελο στις αίθουσες, αφού προηγουμένως χρειάστηκε να υπερασπιστεί τη γνήσια αναρχική της διάθεση απέναντι σε ένα ολόκληρο χολιγουντιανό στούντιο (εκείνο της κραταιάς 20th Century Fox) που δεν την έβλεπε με καλό μάτι.

Με ένα καυστικό χιούμορ στα όρια του μακάβριου και μια ακούραστη κάμερα-παρατηρητή, το «M*A*S*H» στάθηκε μια ταινία που με τον μοντερνισμό και τη φιλελεύθερη νοοτροπία της συνέλαβε το αντι-αυταρχικό πνεύμα μιας ολόκληρης χρονικής περιόδου και άλλαξε ανεπιστρεπτί το τοπίο της αμερικανικής κωμωδίας. Τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και με το Όσκαρ Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου.

mccabe and mrs miller / η έντιμος κυρία και ο... από NyxtesPremieras

Η Έντιμος Κυρία και ο Χαρτοπαίχτης (McCabe & Mrs. Miller, 1971)

Στις αρχές του 1900, σε μια κωμόπολη των συνόρων της Δύσης που βιώνει το πέρασμα στη σταδιακή αστικοποίηση, ένας αινιγματικός άντρας με επιχειρηματικό μυαλό και μια ερωτευμένη πόρνη οικοδομούν το αμερικανικό όνειρο πάνω στα θεμέλια ενός οίκου ανοχής, ενώ ταυτόχρονα τα οργανωμένα συμφέροντα της περιοχής έρχονται να διεκδικήσουν το μερίδιό τους.

Ένας ύμνος στην ατομική πρωτοβουλία και τους καταδικασμένους ρομαντικούς ήρωες, αυτό το απόλυτα αντισυμβατικό γουέστερν των κλειστών, ημιφωτισμένων χώρων, του μεταμφιεσμένου λυρισμού, των ευαίσθητων μουσικών επεμβάσεων του Λέοναρντ Κοέν, των καπνών από όπιο και της βαθιάς μελαγχολίας για εκείνους που μοίρα τους είναι να πληρώνουν με τη ζωή τους τα όνειρα που κάνουν, παραμένει συνάμα ένα από τα πιο ρεαλιστικά σε ανασύσταση εποχής φιλμ.

Όσοι έχουν κατηγορήσει κατά καιρούς τον Όλτμαν ότι δεν αγαπά τους ήρωές του ή ότι αφήνει συχνά το έργο του να απηχεί έναν κυνισμό και μια μισανθρωπική διάθεση που ενδεχομένως αποτελούν απόρροια της κοσμοθεωρίας του, ας ρίξουν μια ματιά σε τούτο το συναισθηματικό ερωτικό γράμμα του σκηνοθέτη σε όλους τους beautiful losers αυτού του κόσμου. 

nashville - trailer από NyxtesPremieras

Nashville (1975)

Η μακροχρόνια εμμονή του Ολτμαν με τον επαναπροσδιορισμό των κινηματογραφικών ειδών και τους διαρκείς πειραματισμούς με τις δυνατότητες και τα όριά τους ήταν αναπόφευκτο να οδηγήσει στη δημιουργία μιας καινούργιας φιλμικής κοσμοθεωρίας, όπως αυτή που έκλεινε μέσα του το «Nashville».

Τοποθετώντας καθόλου τυχαία την ιστορία του τις παραμονές των εκλογών, στη γενέτειρα της παραδοσιακής μουσικής των ΗΠΑ, ο αξεπέραστος αυτός κινηματογραφικός σταθμός έσπαγε κάθε σύμβαση περί δημιουργίας μιας ταινίας, καθώς θρυμμάτιζε τη δράση του σε αμέτρητες ψηφίδες, ακολουθούσε τις τύχες 24 χαρακτήρων, ένωνε ασύνδετα μεταξύ τους πράγματα, όπως την κοινωνικοπολιτική μεταφορά, το μιούζικαλ, τη σάτιρα και το δράμα, και αδιαφορούσε για κάθε συμβατική έννοια πλοκής .

Συστήνοντας ένα πολύπλοκο αφηγηματικό ύφος που στο εξής θα έβρισκε αναρίθμητους μιμητές και αναπτύσσοντας έναν ολόκληρο στοχασμό πάνω στις έννοιες της πολιτικής, του θεάματος, της κουλτούρας και του μαζικού τριπ μιας ολόκληρης χώρας με τη δίψα για αναγνώριση και διασημότητα, ο Ολτμαν έκλεινε τον ορισμό της σκηνοθετικής ευφυΐας και του μοντέρνου σινεμά σε μια αριστουργηματική μικρογραφία της αμερικανικής ζωής που παραμένει αιχμηρή.

3 women / 3 γυναίκες - trailer από NyxtesPremieras

3 Γυναίκες (3 Women, 1977)

Το κρυμμένο αριστούργημα ολόκληρης της φιλμογραφίας του Ρόμπερτ Ολτμαν ταξιδεύει σε μια απομονωμένη κοινότητα της καλιφορνέζικης ερήμου και τοποθετεί εκεί το αφαιρετικό ψυχογράφημα τριών χαμένων ψυχών που συγκρούονται και ενώνονται μέσα από αντιθετικές σχέσεις όπως η έλξη και η απώθηση, η δράση και η αντίδραση.

Σε αυτή την εκπληκτική παρτίδα ανταλλαγής ταυτοτήτων, αλληλοσυμπλήρωσης και παραμορφωτικών αντανακλάσεων μεταξύ μιας παθητικής Σίσι Σπέισεκ, μιας ελαφρόμυαλης Σέλεϊ Ντιβάλ και μιας βουβής κι αποτραβηγμένης από τον κόσμο Τζάνις Ρουλ, ο Ολτμαν εξερευνά αινίγματα της γυναικείας ψυχοπαθολογίας και σκιαγραφεί τις αναπάντεχες δυναμικές των ανθρώπινων σχέσεων.

Δίνει στη ροή της ταινίας έναν αιθέριο και απρόβλεπτο χαρακτήρα, μετατοπίζει σταδιακά τη δράση του από τα εδάφη του ρεαλισμού στις περιοχές του συμβολικού και αφήνει την πόρτα της ιστορίας του ανοιχτή σε κάθε πιθανή ερμηνεία.

Γοητευτικότατο φιλμ, σκηνοθετημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει την εντύπωση ότι δεν παρακολουθείς τα όσα εκτυλίσσονται επί της οθόνης αλλά τα ονειρεύεσαι, οι «3 Γυναίκες» αξίζουν μια θέση ανάμεσα στις πιο παράδοξες και συνάμα μοναδικές ταινίες του μοντέρνου αμερικανικού σινεμά.

Εφιάλτες (Images, 1972)

Το μοτίβο της πολλαπλών μορφών γυναικείας ψυχοσύνθεσης, των απρόσμενων εκδηλώσεών της και των πιο ανεξερεύνητων πτυχών της, μία προβληματική η οποία επιστρέφει συχνά στο έργο του Ρόμπερτ Ολτμαν και έχει δώσει αφορμή για μερικές από τις σημαντικότερες ταινίες του (όπως είναι σαφέστατα οι «3 Γυναίκες»), μετατρέπεται στους «Εφιάλτες» σε ένα περίτεχνο παζλ του νου.

Εμπνεόμενος από το ερμηνευτικό ρεσιτάλ της (βραβευμένης στο Φεστιβάλ Καννών) Σουζάνα Γιόρκ, τα πανέμορφα τοπία της Ιρλανδίας όπου γυρίστηκε το φιλμ, τους μηχανισμούς του σινεμά τρόμου, τη θαυμάσια (και υποψήφια για Οσκαρ) μουσική υπόκρουση του Τζον Γουίλιαμς και τις εκπληκτικές καινοτομίες του διευθυντή φωτογραφίας Βίλμος Ζίγκμοντ, ο Ολτμαν μπλέκει ψυχολογία και μεταφυσική σε μια διαρκώς ρευστή καταβύθιση στις επικίνδυνες ψευδαισθήσεις και τα σκοτεινά οράματα σεξ και θανάτου μιας μοναχικής γυναίκας, όπου τα δυσδιάκριτα όρια ανάμεσα σε οτιδήποτε συμβαίνει αληθινά και σε ό,τι αποτελεί επέμβαση της φαντασίας συμβάλλουν στην κατασκευή ενός σαγηνευτικού κινηματογραφικού γρίφου.