Ο Τελευταίος Ήρωας

Συχνότατα οι σαφείς προθέσεις μιας ταινίας δεν είναι απαραίτητα και διαυγείς στο αποτέλεσμα. Μπορεί δηλαδή εδώ από την αρχή το έργο του Ζίγκα Βιρτς να θέλει να παραδώσει διαπιστευτήριά του σαν ταινία που θέλει να στηλιτεύσει την «άσφαιρη» (ο τίτλος της ταινίας ωφέλιμος και, ατυχώς, αντιπροσωπευτικός) πατριαρχία και ταυτόχρονα να ξεφορτώσει τις νεότερες, «άκαπνες» γενιές, από την βαριά κληρονομιά παλαιότερων που έπεσαν (ή και δεν έπεσαν) ένδοξα για την πατρίδα αντιστεκόμενοι στις δυνάμεις του Άξονα, αλλά η σεναριακή εξέλιξη μιας ταινίας που στις καλύτερες στιγμές της είναι κομεντί, δεν ευνοεί.

Τα spoiler απαγορεύονται, οπότε ας πούμε ότι στην κομεντί πάντα «δίνεις» το φινάλε στους ήρωές σου. Αν δεν το κάνεις φλερτάρεις με την δραμεντί – και την καταστροφή. Διότι υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να ξεκινήσεις προσπαθώντας να δεις την ανθρώπινη αντοχή στην αντιξοότητα και στο τέλος να θριαμβεύσει η δεύτερη, οπότε ούτε δραμεντί έχεις, δράμα έχεις. Και αν παίξει και το σπέρμα (διπλά εννοούμενο) πράξεων που σε βαραίνουν δίχως να τις γνωρίζεις, τότε τραγωδία έχεις. Υπολογίζοντας δε την ελαφρότητα του ύφους εδώ σε πολλές σκηνές, καταλήγουμε στην τραγική ειρωνεία, που είναι και ορθότερα η ταινία. Πολύ μπέρδεμα, πολλές ταινίες σε μία.

Μια γυναίκα προσπαθεί να μείνει έγκυος με τον άντρα της, όμως εκείνος είναι στείρος, η ένδεια τους αναγκάζει να μένουν στην σοφίτα του πατέρα της, ο οποίος με την σειρά του είναι ένας αγαθός γίγαντας στον οποίον βγαίνει ο Παρτιζάνος από μέσα του καθώς μέσω της παρέας, που κάνουν αναπαραστάσεις μαχών του 2^ου ΠΠ, προσπαθεί να βρει τη δόξα του δικού του πατέρα, ενός με την σειρά του υπέργηρου φαλλοκράτη που έχει και την προτομή του στο σημείο που θα χτιστεί το σούπερ μάρκετ. Κάπου εκεί σκάει και η Αγγελική Παπούλια, ως η μηχανικός που θα το χτίσει για λογαριασμό των Γερμανών, και γνωρίζει όλη αυτή την κουστωδία χαρακτήρων, ενώ και η ίδια κουβαλά το δικό της δράμα. Οι ιστορίες δεν είναι λίγες, υπάρχει και άλλη μια με την πρώην γυναίκα του αγαθού γίγαντα, που θα είναι καθοριστική.

Για την ακρίβεια στα 82 λεπτά είναι πάρα πολλές και δεν ξέρω ποιος μαέστρος του είδους θα το έβγαζε σώο σκηνοθετικά. Και μάλιστα με ένα σενάριο που θέλει ταυτόχρονα α) να συμπονέσει τους ανθρώπους του, β) να καταγγείλει κάποιους εξ αυτών, γ) να βρει την ιλαρότητα στην ανθρώπινη εμπειρία, δ) να επισημάνει το άλυτο κάποιων δαιδάλων που μας συμβαίνουν, που φτιάχνουμε οι ίδιοι ή/και φορτώνουμε στους επόμενους. Υπάρχει μια σκηνή αρκετά φιλόδοξη να θέλει να τα παίξει και τα τέσσερα παράλληλα, και πράγματι στην διάρκειά της θα γελάσεις δυνατά (λόγω του straight παιξίματος της Παπούλια) και θα μπεις και σε μια χαρμόλυπη κατάσταση με το τέλος της. Και μόνο για την σκηνή αυτή, στην οποία σαρκώνεται και το μοτίβο της αναπαράστασης ως μεθόδου προσέγγισης της αλήθειας (αλλά και κρυφής αποδοχής της υποταγής στην ασημαντότητά σου ως αναπαραστάτη), η ταινία χαίρει μιας τιμής.

Είναι όμως μπλεγμένη ιδεολογικά στην δίνη κι αυτή των μετακομμουνιστικών αναθεωρήσεων της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Το γεγονός ότι γενικώς και δεδομένα κάποιοι, ίσως πολλοί, ένδοξοι του παρελθόντος δεν δικαιούνται την δόξα τους δεν δικαιολογεί την ισοπέδωση της Ιστορίας – ειδικά μιλώντας για Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους που υπήρξαν από τους σπουδαιότερους αντιστασιακούς στον Άξονα.

Ψιλά γράμματα. Η ταινία θέλει να παίξει με σοβαρά ζητήματα αστειευόμενη, θέλει να υπογραμμίσει την στειρότητα μιας λογικής που θεοποιεί τους περασμένους αφήνοντας τους νυν χωρίς ζωή, βάζοντάς τα όλα στην μαρμίτα τελικά, και το χάσμα των γενιών, και τα σύγχρονα κελεύσματα που οι απερχόμενοι δεν μπορούν απαραίτητα να καταλάβουν, απονέμει δίκια κι άδικα, τους αφήνει κι όλους στο τέλος όπως τους αφήνει, γι’ άλλο μπήκες, αλλού σε πήγαινε κι αλλού σε άφησε. Μπερδεμένα, άσφαιρα, πράγματα.