11:41
28/12

Χρόνια πολλά σινεμά! Οι 100 καλύτερες ταινίες της δεκαετίας 2010 - 2019 από το cinemagazine

20. Ο ΘΕΙΟΣ ΜΠΟΥΝΜΙ ΘΥΜΑΤΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ ΤΟΥ (Uncle Boonme Who Can Recall His Past Lives, 2010) του Απιτσατπόνγκ Βερασεθακούλ

Υπάρχουν ταινίες που ψηλαφίζουν τη μεταφυσική των πραγμάτων και ταινίες, όπως ο «Θείος Μπούνμι», που δημιουργούν την δική τους μεταφυσική. Το βραβευμένο με Χρυσό Φοίνικα φιλμ του Ταϊλανδού σκηνοθέτη διανύει τροχιές γύρω από τον αέναο κύκλο της γέννησης και της θνητότητας και προτείνει έναν πιο ελεύθερο τρόπο να προσεγγίζει κανείς το σινεμά, ξαναβρίσκοντας στο σκοτάδι της αίθουσας κάτι από το δέος και την απορία που είχε την πρώτη φορά που αντίκρισε τη μεγάλη οθόνη. Λ.Κ.

19. ΡΟΜΑ (Roma, 2018) του Αλφόνσο Κουαρόν

Κινηματογραφικό λεύκωμα για τις αναπάντεχες στιγμές που μας καθορίζουν και αναγκαία υπενθύμιση πως η ιστορία μας και η Ιστορία συμβαδίζουν. Με βασική ηρωίδα μία γυναίκα στο περιθώριο, ο Κουαρόν καταγράφει τις προσωπικές, καθημερινές, ασήμαντες ή σημαίνουσες πράξεις μιας οικογένειας, αλλά και μιας κοινωνίας στο μεταίχμιο αλλαγών. Καινοτόμο στον ηχητικό σχεδιασμό, αισθητικά αψεγάδιαστο και βαθιά ουμανιστικό, το «Ρόμα» απέσπασε τρία σημαντικά Όσκαρ και έφερε το Netflix στις μεγάλες κατηγορίες. Π.Γκ.

18. Ο ΙΡΛΑΝΔΟΣ (The Irishman, 2019) του Μάρτιν Σκορσέζε

Αν και είναι πολύ φρέσκο φιλμ για να τοποθετηθεί κριτικά δίπλα στα υπόλοιπα της λίστας (και του Σκορσέζε γενικότερα), ο «Ιρλανδός» είναι ένα σπάνιο παράδειγμα αυτοαναφορικά ρεβιζιονιστικού σινεμά. Γυρισμένο σε μια μεταβατική περίοδο για το μέσο, με χρήματα της νέας τάξης πραγμάτων και περιεχόμενο που απευθύνεται στην παλιά, είναι πιθανό να μνημονεύεται από τους ιστορικούς του μέλλοντος ως αργοπορημένο τέλος εποχής για το αμερικανικό σινεμά του 20ου αιώνα, ως προς τον τρόπο που αυτό αναπτύχθηκε, παρουσιάστηκε και διανεμήθηκε. T.Μ.

17. ΑΝΩΤΕΡΑ ΒΙΑ (Τurist, 2014) του Ρούμπεν Έστλουντ

Μπορεί μια χιονοστιβάδα σε ένα πολυτελές θέρετρο των Άλπεων να μην είναι ικανή να ξεκληρίσει μια οικογένεια Σουηδών τουριστών αλλά σίγουρα μπορεί να τοποθετήσει μια ωρολογιακή βόμβα -έτοιμη να εκραγεί ανά πάσα στιγμή- στα θεμέλιά της. Απολαυστική εξέταση της τοξικής αρρενωπότητας από ένα φιλμ που δεν σταματά να σε ξαφνιάζει συνεχώς, κυρίως με το πώς καταφέρνει να πει πολλά και εξόχως σημαντικά με τον πιο απλό τρόπο. Κ.Θ.

16. ΕΝΑΣ ΧΩΡΙΣΜΟΣ (Jodaeiye Nader az Simin, 2011) του Ασγκάρ Φαρχαντί

Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, Χρυσή Σφαίρα στη ίδια κατηγορία, Χρυσή Άρκτος στο Φεστιβάλ Βερολίνου και αμέτρητα βραβεία και διακρίσεις παγκοσμίως μιλούν από μόνα τους για το αριστούργημα του Φαρχαντί το οποίο με αφορμή τον χωρισμό ενός ζευγαριού μιλάει με συναίσθημα για τα προσωπικά αδιέξοδα και τα μοιραία λάθη της καθημερινότητας την ίδια στιγμή που κατακεραυνώνει την έννοια πατρίδα - θρησκεία - οικογένεια, ένα τρίπτυχο που τρώει τα σωθικά της ιρανικής κοινωνίας, και όχι μόνο αυτής. Κ.Θ. 

15. ΚΙ Ο ΚΛΗΡΟΣ ΕΠΕΣΕ ΣΤΟΝ ΣΜΑΪΛΙ (Tinker Tailor Soldier Spy, 2011) του Τόμας Άλφρεντσον

Τυλιγμένο στην παλαιική θαλπωρή ενός σινεμά που δεν συμβαίνει πια, το επιστέγασμα ενός δημιουργού που βλέπει τον κινηματογραφικό παράδεισο στις λεπτομέρειες είναι η καλύτερη ταινία κατασκοπείας που φτιάχτηκε ποτέ. Στο κέντρο της ο δύων κόσμος του μεγάλου Τζον λε Καρέ, με τους αδειασμένους ανθρώπους/κατασκόπους του και την ανίκητη μελαγχολία των ένδοξων περασμένων που τελικά ούτε ένδοξα ήταν, ούτε απαλλασσόμαστε ποτέ από δαύτα. Η.Δ.

14. TONI ERDMANN (2016) της Μάρεν Άντε

Χωρίς εκβιασμένα χάπι εντ και προγραμματισμένες συγκινησιακές φορτίσεις, αλλά με δυο ιδανικούς πρωταγωνιστές και μια χούφτα σκηνών που αιφνιδιάζουν με την έμπνευση και την εκτέλεσή τους, η Άντε κατορθώνει να παραδώσει μια ανοιχτόκαρδη ταινία-έκπληξη για όσους δεν θέλουν ή φοβούνται να μεγαλώσουν. Στην πορεία απέδειξε ότι το γερμανικό σινεμά έχει χιούμορ, σημείωσε μια από τις πιο εκστατικές πρεμιέρες ταινίας για ολόκληρη τη δεκαετία στις Κάννες και στερήθηκε τον Χρυσό Φοίνικα, σε μια από τις πιο σκανδαλώδεις παραλείψεις στα χρονικά του Φεστιβάλ. Λ.Κ.

13. ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ (Burning, 2018) του Λι Τσανγκ-Ντονγκ

H εξιστόρηση μιας ερωτικής εμμονής, μια αντανάκλαση των ταξικών αντιπαραθέσεων της σύγχρονης Κορέας- μέσα από τα όνειρα και τις επικίνδυνες ψευδαισθήσεις ενός νεότερου μέλους της εργατικής τάξης, ένας πανούργος στοχασμός πάνω στο πώς η αλήθεια διαστρεβλώνεται και μετασχηματίζεται για να χωρέσει κάθε φορά στις δικές μας βολικές μυθοπλασίες και ταυτόχρονα ένα κινηματογραφικό παιχνίδι ανάμεσα στις λίγες βεβαιότητες και τις πολλαπλές αμφισημίες αυτού που αποκαλούμε ζωή. Ένα μικρό αριστούργημα που συμπληρώνεται, σαν μαγικό παζλ, στο μυαλό του θεατή, ώρες και μέρες αφού το έχει παρακολουθήσει. Λ.Κ.

12. ΑΟΡΑΤΗ ΚΛΩΣΤΗ (Phantom Thread, 2017) του Πολ Τόμας Άντερσον

Κομψοτέχνημα σε λιτή γραμμή από έναν σκηνοθέτη που μοιάζει να συναγωνίζεται πια μόνο τον εαυτό του, βάζοντας σε κάθε ταινία του νέες προκλήσεις. Εδώ ο Πολ Τόμας Άντερσον καταφεύγει στα θεμελιώδη του σινεμά, φιλμάροντας εξονυχιστικά μια ερωτική και εξουσιαστική σχέση με τη σιγουριά πως οι δύο προσδιορισμοί ταυτίζονται με μια υποσυνείδητη και σχεδόν μεταφυσική συμφωνία και των δυο μελών. Grand finale μιας μνημειώδους καριέρας για τον Ντάνιελ Ντέι-Λιούις. Τ.Μ.

11. ΝΟΣΤΑΛΓΩΝΤΑΣ ΤΟ ΦΩΣ (Nostalgia for the Light, 2010) του Πατρίσιο Γκουσμάν

Ένας θρυλικός ντοκιμαντερίστας στο απόγειό του συνδέει τις πληγές που άφησε στην πατρίδα του η δικτατορία Πινοσέτ με την πανανθρώπινη επιθυμία για απαντήσεις στα μυστήρια του σύμπαντος. Κοινός τόπος αυτών η έρημος Ατακάμα όπου φιλοξενεί μερικά από τα ισχυρότερα τηλεσκόπια, την ώρα που από το χώμα της εξακολουθούν να ανασύρονται θύματα του καθεστώτος. Ανεπανάληπτη συνάντηση του πραγματικού με το συμβολικό και του εφήμερου με το αρχέγονο, σε έναν ουμανιστικό ύμνο πάνω στην αναγκαιότητα της ιστορικής μνήμης που συγκαταλέγεται στα σπουδαιότερα ντοκιμαντέρ που έγιναν ποτέ. Ν.Σ.

10. ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΡΜΑ (Under the Skin, 2013) του Τζόναθαν Γκλέιζερ

Εικονοκλάστης δημιουργός με προϋπηρεσία στα βίντεο κλιπ και αταξινόμητος κινηματογραφιστής με μόλις τρεις ταινίες που έχουν το δικό τους ξεχωριστό αποτύπωμα, ο Τζόναθαν Γκλέιζερ υπογράφει στο «Κάτω από το Δέρμα» ένα από τα αριστουργήματα της δεκαετίας. Γιατί όπως η εξωγήινη οντότητα της Γιόχανσον αποπλανεί τα θύματά της για να «ντυθεί» την κανονικότητα της ανθρώπινης επίφασης, έτσι και ο σκηνοθέτης παρασύρει τους θεατές σε μία σαγηνευτική δεξαμενή ιδεών και μετουσιώνει το sci-fi σε απόκοσμη κινηματογραφική εμπειρία – υποδόριο βίωμα εικαστικής τελειότητας και σινεφίλ αναφορών. Π.Γκ.

09. ΤHE SOCIAL NETWORK (2010) του Ντέιβιντ Φίντσερ

Με όχημα ένα πυκνογραμμένο, σαρδόνιο σενάριο από τον Άαρον Σόρκιν, ο Ντέιβιντ Φίντσερ στήνει το πορτραίτο του κυρίαρχου ανθρωπότυπου της δεκαετίας μέσα από τον βίο και την πολιτεία του «ασθενή μηδέν», του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος έπλασε κατ’εικόνα και καθ’ομοίωσή του ορδές αυτοαπορροφούμενων που πρώτα γράφουν και μετά σκέπτονται, μέσω μιας πλατφόρμας φτιαγμένης για να φέρει τους ανθρώπους κοντά, μα καταλήγοντας να απομακρύνει όλους τους ανθρώπους γύρω του.  Είναι η ταινία της εποχής μας κι ας μην της το αναγνωρίζουμε όσο πρέπει. Βλέπετε, καμιά φορά δεν μας αρέσει εκείνο που βλέπουμε στον καθρέφτη. Γ.Β. 

08. ΝΑ ΜΕ ΦΩΝΑΖΕΙΣ ΜΕ Τ’ ΟΝΟΜΑ ΣΟΥ (Call me by Your Name, 2017) του Λούκα Γκουαντανίνο

Το αποτέλεσμα της συνεργασίας ανάμεσα στον Λούκα Γκουαντανίνο και τον (βραβευμένο εδώ με Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου) Τζέιμς Άιβορι είναι κάτι μαγικό: ένα ευγενές συγκινησιακά φιλμ πάνω στα ανεξίτηλα σημάδια που αφήνουν οι πρώτοι έρωτες και τα μυστηριώδη καλέσματα της καρδιάς και του κορμιού, γεμάτο από υπέροχες μικρές στιγμές- λεπτομέρειες από μια πολύτιμη καρτ ποστάλ της μνήμης, κομμάτια αναμνήσεων από ένα καλοκαίρι, μια νιότη και μια αγάπη που δεν θα συμβούν ξανά αλλά και δεν θα ξεθωριάσουν.Η γκέι ταινία της δεκαετίας; Όχι, πολλά περισσότερα. Λ.Κ.

07. HOLY MOTORS (2012) του Λεός Καράξ

Αν μια ταινία αποτέλεσε τον απόλυτο εορτασμό της κινηματογραφικής τέχνης την δεκαετία που μας πέρασε, τότε αυτή είναι το «Holy Motors» του Λεός Καράξ. Εκεί που ο Μισέλ Πικολί συναντά την Εύα Μέντες και η Κάιλι Μινόγκ τον Ντενί Λαβάν, εκεί που το βουβό σινεμά συναντά το green screen και ένας ζητιάνος με ένα διευθυντή πολυεθνικής αποτελούν μόνο δύο από τις πτυχές της ίδιας ύπαρξης, εκεί κάπου μεταξύ ζωής και θανάτου γεννιέται η αγάπη για την πιο μαγική από τις τέχνες που γέννησε ο πολιτισμός των ανθρώπων. Vive le cinéma! Κ.Θ.

06. MAD MAX: Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ (Mad Max: Fury Road, 2015) του Τζορτζ Μίλερ

Σαν μια λαχανιαστή ακροβατική χορογραφία των σωμάτων και των μηχανών, ο «Δρόμος της Οργής» γίνεται μια εκθαμβωτική οπτική συμφωνία του μετάλλου με τη φωτιά και τη σκόνη, προσφέροντας σκηνές τέτοιας απίθανης δράσης και φαντασίας στις λεπτομέρειες ώστε να χρειάζονται περισσότερες της μιας παρακολούθησης για να αφομοιώσει κανείς τα πάντα. Όχι μόνο μια αποθέωση του σινεμά περιπέτειας, αλλά και ένα ανακουφιστικό αντίδοτο στις άψυχες παρελάσεις υπερηρώων του Χόλιγουντ, το φιλμ αναδεικνύει πανηγυρικά, μέσα από το χάος και το υπερθέαμα, το ανθρώπινο στοιχείο και το μεγαλείο της σκηνοθεσίας. Λ.Κ.

05. ΑΓΑΠΗ (Amour, 2012) του Μίκαελ Χάνεκε

Η μία και αδιαφιλονίκητη βεβαιότητα της ζωής, ο θάνατος, μετατρέπεται σε ένα λιτό αλλά εκκωφαντικό εορτασμό του έρωτα και της αγάπης ενός ζευγαριού, όπως αυτή δομήθηκε μέσα από 60 χρόνια ανελλιπούς συμπόρευσης. Ο Χάνεκε κινηματογραφεί με ευαισθησία και ζεστασιά μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός σπιτιού τις στιγμές εκείνες πριν το τέλος μιας κοινής ζωής, την αντίστροφη μέτρηση προς την απώλεια και τον φόβο πως η μαγεία του να μοιράζεσαι την ύπαρξή σου πρόκειται σύντομα να φωλιάζει μονάχα στις αναμνήσεις. Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, Χρυσός Φοίνικας στις Κάννες και μια πληθώρα επαίνων για την πιο ουμανιστική στιγμή της φιλμογραφίας ενός σπουδαίου σκηνοθέτη. Κ.Θ.

04. INSIDE LLEWYN DAVIS (2013) των Τζόελ και Ίθαν Κοέν

Συνεπές στον σκοτεινά ειρωνικό κινηματογραφικό κόσμο των δύο δημιουργών, το «Inside Llewyn Davis» αντιμετωπίζει τη ζωή ως μια ατέρμονη φάρσα και ξεδιπλώνει το πορτρέτο ενός απλού ήρωα ο οποίος συνειδητοποιεί ότι είναι ολομόναχος και αβοήθητος απέναντι σε ένα σύμπαν που φαίνεται να συνωμοτεί εναντίον του. Στο τέλος της μελαγχολικής διαδρομής τους, οι Κοέν παραδίδουν το κινηματογραφικό αντίστοιχο μιας υπέροχα διαστρεβλωμένης μπαλάντας πάνω στην αποτυχία και στον μετεωρισμό (ως υπαρξιακή κατάσταση). Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής του Φεστιβάλ Καννών για από τις ωραιότερες ταινίες τους. Λ.Κ.

03. ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΤΟΥ ΤΟΡΙΝΟ (A Torinoi Lo, 2011) του Μπέλα Ταρ

Η ταινία με την οποία ο Ούγγρος δημιουργός δήλωσε ότι αποχαιρετά το σινεμά είναι ένα γοτθικό μεταφυσικό δοκίμιο. Μια αλληγορία για το τέλος του κόσμου και τη ματαιότητα των πάντων. Η μικρογραφία μιας υπαρξιακής κατάστασης η οποία τελεί υπό την σκιά του θανάτου, ο οποίος αργοσέρνεται σαν υπόσχεση και σαν σκότος που σύντομα θα καλύψει τα πάντα. Μια κινηματογραφική τάξη πραγμάτων που αρχικά σοκάρει με το επιθετικά λιτό ύφος και την βαριά μελαγχολία της, προοδευτικά όμως λειτουργεί ως δίνη που ρουφά τον θεατή όλο και πιο βαθιά μέσα της. Μια εμπειρία. Λ.Κ.

02. THE ACT OF KILLING (2012) του Τζόσουα Οπενχάιμερ

On camera ομολογίες και σινεφίλ αναπαραστάσεις εγκλημάτων σκηνοθετημένες από τους ίδιους τους αμετανόητους μακελάρηδες που τα διέπραξαν στο όνομα του δικτατορικού καθεστώτος της Ινδονησίας, σε ένα από τα πιο συντριπτικά φιλμικά crash test με την ανθρώπινη φύση. Επίτευγμα για την τέχνη του ντοκιμαντέρ και ταυτόχρονα μαύρη βίβλος της πιο αποτρόπαιης εκδοχής μας, το «The Act of Killing» μας προκαλεί να επανεξετάσουμε τις συνδηλώσεις της έννοιας άνθρωπος με την επισήμανση πως το κακό φωλιάζει πρωτίστως στην άβυσσο του υποκειμενισμού. Ν.Σ.

01. THE MASTER (2012) του Πολ Τόμας Άντερσον

Μπορεί κανείς να ισχυριστεί οτιδήποτε για το «Master», μια και η έκτη ταινία του Πολ Τόμας Άντερσον αποτέλεσε για πολλούς θεατές το κινηματογραφικό αντίστοιχο ενός γρίφου τυλιγμένου μέσα σε ένα αίνιγμα. Ίσως όμως είναι το σημαντικότερο φιλμ που έχει ξεπηδήσει από το αμερικανικό σινεμά τα τελευταία χρόνια: Μια δήλωση καλλιτεχνικού θράσους από ένα σκηνοθέτη που μοιάζει να συνεχίζει το τυχοδιωκτικό όραμα δημιουργών όπως ο Ορσον Γουέλς και ο Νίκολας Ρέι, που επέλεξε να δώσει σε ένα δράμα δωματίου επικές διαστάσεις (γυρίζοντας στα 65 χιλιοστά, με τον ίδιο τρόπο που ο Ντέιβιντ Λιν είχε γυρίσει τον «Λόρενς της Αραβίας»), που αρνήθηκε να προσφέρει σαφείς συναισθηματικές συντεταγμένες στο κοινό του- γιατί προτίμησε να μην το υποτιμήσει αλλά να το ενθαρρύνει να διαβάζει πίσω από τις λέξεις, που πιστεύει ότι μια ταινία δεν πρέπει απαραιτήτως να ολοκληρώνεται με το που πέφτουν οι τίτλοι τέλους, αλλά να συνεχίζεται και αφότου εγκαταλείψεις την αίθουσα.

Ελλειπτικό και αδάμαστο, όπως ένα όνειρο που μάταια επιχειρείς να περιγράψεις, με δύο κολοσσιαίες ερμηνείες από τον (αδικοχαμένο) Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν και τον Γιόακιν Φίνιξ, το «The Master» εξασκεί τη γοητεία του διφορούμενου, διατηρεί μια υπόγεια ηλεκτρική ενέργεια που γυρεύει διαρκώς εκτόνωση, δεν αφήνει ιδιαίτερα περιθώρια ταύτισης του θεατή με τους χαρακτήρες και αρνείται να του παράσχει την πολυπόθητη κάθαρση στο φινάλε. Μέσα του, ο Άντερσον στήνει μια εκπληκτική αλληγορία της μεγάλης αμερικανικής ψευδαίσθησης στην οποία απατεώνες σωτήρες προσελκύουν περιπλανώμενες ψυχές, αυτοαναγορευμένοι προφήτες γυρεύουν εκκολαπτόμενους πιστούς, εμμονικοί ήρωες βρίσκονται σε συνεχή πόλεμο με το σύμπαν γύρω τους, νομίζοντας ότι θα το νικήσουν, και όπου η ελευθερία μοιάζει τόσο αφηρημένη και παράλογη ως έννοια, όσο και τα διδάγματα του κάλπικου master. Λ.Κ.