Τοτέμ

Το «Τοτέμ» είναι μια μικρή οικογενειακή ιστορία που εφαρμόζει τέλεια στον κύκλο της ζωής.
Στο κέντρο του κύκλου είναι η ματιά ενός κοριτσιού που πλανιέται σχεδόν λαθραία στο σπίτι του παππού της, διασχίζοντας το ημίφως ανάμεσα σε ζώα, πίνακες και κωδικοποιημένες προσωπικές στιγμές. Μέσα σε λίγες ώρες η επτάχρονη Σολ ορθώνει το τοτέμ της διευρυμένης φαμίλιας της, η οποία έχει μαζευτεί στο σπίτι για να γιορτάσει τη γέννηση του πατέρα της σε κάτι που μοιάζει περισσότερο με αποχαιρετισμό. Γενέθλια δέηση και πρόωρο αντίο σε έναν αποστεωμένο καλλιτέχνη που αρνείται τις θεραπείες κι ετοιμάζεται, όπως κι όλοι οι συγγενείς του για το τέλος. Ο καθένας με ό,τι έχει στη διάθεσή του. Έναν impromptu εξορκισμό, μια μπουκάλα αλκοόλ, μια ψυχαναλυτική σεάνς ή ένα μουσικό νούμερο από το ονειρικό ιντερμέδιο μιας οπερατικής τραγωδίας.

To «Γλυκό Άσμα» που σφραγίζει τον παντοτινό χωρισμό της «Λουτσία ντι Λαμερμούρ» είναι μόνο μία απ' τις αμέτρητες πολιτιστικές αναφορές και μία απ' τις εκατοντάδες λεπτομέρειες που αξιοποιεί η σκηνοθέτης, Λίλα Αβιλές, για να προσδώσει βάθος σε μια ταινία ζυμωμένη σε πολλά διακριτά επίπεδα, γεμάτη ερεθίσματα κι υφές που δεν γίνεται παρά να αισθανθείς. Κάποιες προέρχονται από την εθνική της κουλτούρα και κληρονομιά, άλλες από κλασικά έργα, όλες πάντως συντελούν σε μια διάτρηση προς το οικείο. Προς το σημείο μπορείς να ακούσεις την καρδιά του φιλμ να χτυπάει ταυτόχρονα με τη δική σου.

Σκηνοθετικά το φινάλε της ταινίας είναι ένα σάλτο μορτάλε κι η Αβιλές το φέρει εις πέρας άριστα, περήφανα κι αποφασιστικά.

Συγχωρέστε μας το δεύτερο πρόσωπο αλλά το «Τοτέμ» είναι μία από τις όλο και πιο σπάνιες περιπτώσεις ταινιών που δύνανται να φωλιάσουν μέσα σου. Ακόμη κι αν αυτές οι αναφορές μείνουν αναπάντητες, χάρη στη θεσπέσια σκηνοθεσία το βίωμα παραμένει αναλλοίωτο. Το συναίσθημα που επικοινωνεί ένα παιδί στο κατώφλι της συνειδητοποίησης, προκύπτει κρυστάλλινο και διαυγές. Η Αβιλές το έχει χαρτογραφήσει στην εντέλεια και το έχει μεταφέρει σε ένα σπίτι που συνυπάρχουν η ζωή και ο θάνατος. Ξέρει ακριβώς πως να διανύσει την απόσταση μεταξύ τους, αποφεύγοντας κάθε μελοδραματική τροπή με τη δέουσα ευαισθησία κι ειλικρίνεια. Καταγράφει (ενίοτε με χιούμορ) μια σειρά από μικρότερους κόσμους που καταρρέουν στο χείλος της απώλειας και στο τέλος τους θέλει ενεργά παρόντες σε ένα πάρτι να γιορτάζουν το ότι είναι ακόμα ζωντανοί. Το «Τοτέμ» γίνεται το ίδιο ένα ονειρικό ιντερμέδιο, που όπως στο «Γλυκό Άσμα» αυτός που τραγουδάει πρέπει να κοιτάζει το φάντασμα του αγαπημένου του στα μάτια.

Σκηνοθετικά το φινάλε της ταινίας είναι ένα σάλτο μορτάλε κι η Αβιλές το φέρει εις πέρας άριστα, περήφανα κι αποφασιστικά. Απόδειξη του πόσο έχει μεγαλώσει μέσα στα τέσσερα χρόνια που μας χωρίζουν από την «Καμαριέρα», μια εξαιρετική ταινία από την ίδια φλέβα, η οποία πλέον μοιάζει απλά με το εφαλτήριο για ένα σινεμά ολοκληρωτικό, υπέρτερο, άξιο κάθε θαυμασμού. Τι άλλο μπορεί να περιμένει κανείς από έναν δημιουργό τη σήμερον.

Αρκετά όμως με την αμηχανία, θα βάζαμε στοίχημα πως υπάρχουν ένα σωρό πιο αρμοστά κείμενα γι' αυτή την υπέροχη ταινία. Κι αν δεν υπάρχουν ήδη, σίγουρα μια μέρα θα γραφτούν. Θα ήταν έγκλημα η κριτική κι η ιστορία να προσπεράσουν μια απ' τις ομορφότερες καταθέσεις που έγιναν ποτέ πάνω στο θέμα της οικογένειας, της παιδικής ηλικίας και της εφήμερης φύσης μας.