Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #5: Βραζιλία 1950, το έγκλημα του Μπαρμπόζα - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
8:53
25/11

Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #5: Βραζιλία 1950, το έγκλημα του Μπαρμπόζα

Μικρές και μεγάλες ιστορίες που ενώνουν τον θρύλο με την πραγματικότητα, ντοκιμαντέρ που βλέπουν πέρα από τις γραμμές του γηπέδου, ποδοσφαιριστές-ηθοποιοί και η αθέατη σχέση του αθλήματος με την πολιτική. Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου μέσα από ένα κινηματογραφικό πρίσμα. 

Από τον Τάσο Μελεμενίδη

Αθεράπευτα στενόμυαλοι, οι Άγγλοι άκουγαν ως τότε για την ύπαρξη κάποιων «παγκόσμιων πρωταθλητών», χωρίς να ιδρώνει το αυτί τους καθώς θεωρούσαν ότι καμιά ομάδα δεν ήταν ικανή να αμφισβητήσει τα πρωτεία της χώρας τους. Ως πατέρες του αθλήματος θεωρούσαν αυτομάτως πως ήταν και οι καλύτεροι, αμφισβητούσαν τη μεγάλη πρόοδο που έγινε σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, ήταν κατά των αλλαγών στις τακτικές και γενικώς αντίθετοι σε κάθε καινοτομία. Μετά τον πόλεμο, καταδέχτηκαν τελικά να πάνε με τα νερά της FIFA και εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο Μουντιάλ του 1950 που έγινε στην Βραζιλία – οι νοτιοαμερικανικές χώρες είχαν χρωστούμενα μετά από 2 σερί διοργανώσεις στην Ευρώπη. 

Στο ματς των ομίλων εναντίον της ερασιτεχνικής ομάδας των ΗΠΑ, οι Άγγλοι κατέβηκαν σχεδόν από υποχρέωση, χάνοντας τελικά με 1-0, αποτέλεσμα που θεωρείται ως μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία των διοργανώσεων. Υπάρχει μια γνωστή ιστορία πως τις πρώτες ώρες θεωρήθηκε ότι έγινε λάθος στα τηλεγραφήματα και οι Άγγλοι μετάδωσαν πως η ομάδα τους κέρδισε με 10-1, γεγονός που αποδείκνυε τη στείρα λογική τους, πως δηλαδή, ακόμη και τότε, το ποδόσφαιρο αποκλείεται να είχε προοδεύσει τόσο εκτός νησιού. Το ματς αυτό ήταν ένα είδος ταρακουνήματος, που ολοκληρώθηκε 3 χρόνια αργότερα όταν οι Ούγγροι διέλυσαν την Αγγλία μέσα στο Wembley με 6-3 πείθοντας και τον τελευταίο Βρετανό πως οι πρωτομάστορες του αθλήματος είχαν μείνει πολύ πίσω. Το ματς όμως ΗΠΑ-Αγγλίας δεν αφορά μόνο τους ηττημένους. 

Η ιστορία της αμερικανικής ομάδας και του σπουδαίου αυτού αγώνα αποτυπώθηκε στο σινεμά το 2005 στο «The Game of Their Lives» του Ντέιβιντ Άνσπο, με τον Τζέραρντ Μπάτλερ (πριν τον Λεωνίδα και τους «300» του) ως τερματοφύλακα και ηγέτη της ομάδας και τον Πάτρικ Στιούαρτ ως αφηγητή της ιστορίας. Η ταινία βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο του Τζέφρι Ντάγκλας, που κυκλοφόρησε το 1996 ως μέρος μιας σειράς ενεργειών που θα έκαναν πιο προσιτό το ποδόσφαιρο στο αμερικανικό κοινό, καθώς εκείνη τη χρονιά θα ξεκινούσε η MLS, το πρώτο εθνικό επαγγελματικό πρωτάθλημα της χώας. Τονίζοντας τη φτωχική καταγωγή των περισσότερων παικτών και την επιρροή του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, το φιλμ δεν διεκδικεί δάφνες πρωτοτυπίας, έχει αρκετές ιστορικές ανακρίβειες και αφηγείται με στόμφο τον μύθο του ματς, δείχνοντας και λίγο την αδυναμία των αμερικανών να φτιάξουν πραγματικά μεγάλες ποδοσφαιρικές ταινίες. 


Το Μουντιάλ του 1950 πάντως είναι συνδεδεμένο κυρίως με την απήχηση που είχε στη χώρα η απώλεια του τίτλου, ασύγκριτα μεγαλύτερη από τα 7 γκολ της Γερμανίας στον ημιτελικό του 2014.  Για τους Βραζιλιάνους, η ήττα από την Ουρουγουάη αντιμετωπίστηκε ως ένα από τα μεγαλύτερα δράματα που έζησε η χώρα, χαρακτηρίστηκε από τους ίδιους ως η δική τους Χιροσίμα, υπερβολές που καταδεικνύουν την σχέση του λαού της χώρας με το ποδόσφαιρο, καθώς η Βραζιλία δεν είχε υποκλιθεί ακόμη στο τακτικό παιχνίδι και έβλεπε το άθλημα ως τη χαρά του πηγαίου, αυθεντικού ταλέντου. Στο μοναδικό τουρνουά της ιστορίας που δεν υπήρχε τελικός, αλλά ένας όμιλος τεσσάρων ομάδων που έπαιζαν όλες μεταξύ τους, έμελλε το τελευταίο ματς ανάμεσα σε Βραζιλία και Ουρουγουάη να κρίνει και τον πρωταθλητή, καθώς η Βραζιλία είχε 4 βαθμούς και η Ουρουγουάη 3, που σημαίνει πως οι Βραζιλιάνοι κατακτούσαν τον τίτλο ακόμη και με ισοπαλία. Διακόσιοι χιλιάδες περίπου θεατές γέμισαν ασφυκτικά το Μαρακανά, είδαν την ομάδα τους να προηγείται και τελικά να δέχεται στο τέλος 2 γκολ μέσα σε μια αρχική βουβαμάρα που διαδέχτηκαν το κλάμα και οι φωνές. Το δράμα της Βραζιλίας όμως είχε και το εξιλαστήριο θύμα του. 

Στην Βραζιλία της ντρίμπλας και των φαντεζί ενεργειών, η θέση του τερματοφύλακα ήταν η λιγότερο τιμητική. Ήταν, ας πούμε, αυτός που δεν είχε το ταλέντο να γίνει κάτι καλύτερο μέσα στο γήπεδο, γι’ αυτό και την ήττα της ομάδας την χρεώθηκε σχεδόν αποκλειστικά ο τερματοφύλακας, ο Μοασίρ Μπαρμπόζα, κυρίως για το δεύτερο γκολ που δέχτηκε. Όσο απίστευτο και αν ακούγεται σήμερα, ο Μπαρμπόζα δυσκολευόταν για χρόνια να περπατήσει στους δρόμους, καθώς ήταν δακτυλοδεικτούμενος, ένα είδος κακής μοίρας για τα νεαρά παιδιά ως και γρουσουζιάς για τους μεγαλύτερους, προκαταλήψεις που ίσχυαν μέχρι και τον θάνατό του το 2000. Κόντρα σε αυτό το ρεσιτάλ παραλογισμού, ο Χόρχε Φουρτάδο και η Άννα Λουίζα Ατσεβέδο έκαναν το 1988 το φιλμ μικρού μήκους «Barbosa», αφιερωμένο σε αυτόν τον αντιήρωα της σύγχρονης βραζιλιάνικης ιστορίας. Στο μόλις 13 λεπτών φιλμ, ένας επιστήμονας που είχε παρακολουθήσει μικρός τον τελικό του 1950, ενοχλείται από τις αντιδράσεις στο πρόσωπο του Μπαρμπόζα και ταξιδεύει πίσω στο χρόνο με σκοπό να τον προειδοποιήσει πριν τη φάση του δεύτερου γκολ. Συναισθηματικό και απολογητικό ταυτόχρονα, το φιλμ αυτό ήταν το λιγότερο που θα μπορούσε να γίνει για έναν άνθρωπο που για 50 χρόνια αντιμετωπίστηκε ως εγκληματίας.

Διαβάστε ακόμη: 
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #4: Παταγονία 1942, το Μουντιάλ που δεν έγινε ποτέ. Ή μήπως έγινε; 

Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #3: Γαλλία 1938, το χαμένο φιλμ και η ντροπή της FIFA
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #2: Ιταλία 1934, η ομάδα-θαύμα που αγάπησαν οι διανοούμενοι​
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #1: Ουρουγουάη 1930, ταξίδι στο Νέο Κόσμο