Κάννες 2024: Το «Seed of the Sacred Fig» του Μοχάμαντ Ρασούλοφ είναι το απόλυτο φαβορί για το Χρυσό Φοίνικα - νεα || cinemagazine.gr
14:45
25/5

Κάννες 2024: Το «Seed of the Sacred Fig» του Μοχάμαντ Ρασούλοφ είναι το απόλυτο φαβορί για το Χρυσό Φοίνικα

Seed of the Sacred Fig
Seed of the Sacred Fig

Ο ασυμβίβαστος Ιρανός δημιουργός σκηνοθετεί μια απροκάλυπτα αντικαθεστωτική ταινία, χωρίς να ενδιαφέρεται για τις συνέπειες και το αποτέλεσμα είναι ένα σχεδόν τρίωρο, αλλά «γεμάτο» κοινωνικό θρίλερ, που συνιστά ασυζητητί μια απ' τις κορυφαίες στιγμές του σύγχρονου πολιτικού κινηματογράφου.

Από τον Θοδωρή Καραμανώλη

Για άλλους διαβόητη και γι' άλλους περίφημη πολύ πριν την παγκόσμια πρώτη της, η ταινία του ήδη πολυβραβευμένου Μοχάμαντ Ρασούλοφ είναι πρώτης τάξεως «γεγονός». Σημαντικό για το διεθνές σινεμά που θα χειροκροτήσει σύσσωμο την απόπειρα, σεισμικό για την εθνική κινηματογραφία του Ιράν, που έχει μεγαλώσει σε δυσθεώρητα για τα δυτικά δεδομένα ύψη ανάμεσα σε υπονοούμενα και υπεκφυγές, απειλές και φυλακίσεις, συμβιβασμούς και μικρές επαναστάσεις.

Ο «Σπόρος της Ιερής Συκής» ξεκινά με μια μεταφορά για ένα παρασιτικό δέντρο που πνίγει τον ξενιστή του. Εξελίσσεται πέρα κι από μια παρομοίωση, σε μία απ' ευθείας αναλογία με την έκρυθμη πολιτική κατάσταση στο Ιράν. Στο σενάριο πρωταγωνιστεί μια τυπική μεσοαστική οικογένεια με τέσσερα μέλη. Ο πατέρας είναι δικαστικός (άρα και υπάλληλος/λειτουργός του κράτους) , η μητέρα μια στοργική νοικοκυρά που διατηρεί τις ισορροπίες στο σπίτι και τα κορίτσια μαθήτριες που παρακολουθούν μέσα από τα σόσιαλ μίντια την κλιμάκωση των αντικαθεστωτικών εκδηλώσεων, παράλληλα με τις ακραίες αντιδράσεις των δυνάμεων καταστολής. Ο σπόρος της μεταξύ τους σύγκρουσης έχει φυτευτεί σε εμφανέστατο σημείο. Και γενικά ο Ρασούλοφ κινηματογραφεί ένα σενάριο χωρίς υπονοούμενα, αναπτύσσοντας μια απλή, αλλά σφόδρα αποτελεσματική δραματουργία με διαυγεύστατους στόχους και προβληματισμούς.

Το στυλ του δεν προσφέρεται για όσους αρέσκονται σε πολλά επίπεδα ανάλυσης ή ελπίζουν σε μία διακριτική σκηνοθεσία που επιτρέπει στο θεατή να ενώσει μόνος του τα κομμάτια της αφήγησης ανακαλύπτοντας το ζητούμενο. Στο «Σπόρο...» υπάρχουν όλα φόρα παρτίδα στην οθόνη, με πραγματικά ντοκουμέντα απ' το ίντερνετ για ακομπανιαμέντο. Η ταινία, που να μην παρεξηγούμαστε παραμένει ατόφιο σινεμά πολύ υψηλών αξιώσεων, μοιάζει πρωτίστως με μια ακτιβιστική δράση. Ένα ανάθεμα που ξετυλίγεται  γύρω από δύο αφηγηματικά ευρήματα. Το πρώτο έχει να κάνει με ένα όπλο που εμφανίζεται στην κατοχή του πατέρα μετά την προαγωγή του. Μια προαγωγή που έρχεται στο χειρότερο δυνατό timing, αφού συμπίπτει με την εξέγερση στους δρόμους της Τεχεράνης. Μοιάζει τσεχοφικό, αλλά το συγκεκριμένο πιστόλι οδηγεί ολόκληρη τη δράση και στις τρεις πράξεις του φιλμ. Το δεύτερο έχει να κάνει με τον τρόπο που ο Ρασούλοφ φέρνει το υλικό απ' τα σόσιαλ μίντια μέσα στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού. Μόλις αυτό συμβεί (και συμβαίνει σχετικά νωρίς στο φιλμ) όλοι αναγκάζονται να διαλέξουν στρατόπεδο, εμφανίζοντας όπως λέει κι η μητέρα τα «πραγματικά χρώματά τους».

Μία από τις σημαντικότερες στιγμές του παγκόσμιου πολιτικού σινεμά για τον 21ο αιώνα.

Δεδομένου πως η ταινία τρέχει για άλλες δύο ώρες μετά απ' αυτό το σημείο, ο Ρασούλοφ χειρίζεται τη σύγκρουση μαεστρικά κι αντλώντας αποκλειστικά από το πεδίο του κλασικού κινηματογράφου. Μανιπουλάρει μοναδικά τους ρυθμούς και τις διαθέσεις, διατρέχοντας ολόκληρα κινηματογραφικά είδη σε ένα φιλμ που αλλάζει διαρκώς πρόσωπο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο «Σπόρος...» ξεκινά από κοινωνικό δράμα στην παράδοση του Ιρανικού σινεμά και τελειώνει σε τυπικό θρίλερ αγωνίας. Ο σκηνοθέτης ανανεώνει το ενδιαφέρον μέσα συνεχείς ανατροπές, που παίρνουν τη δράση από τα υποφωτισμένα εσωτερικά ντεκόρ και την οδηγούν σε δύο τρομερά location, κάθε ένα απ' τα οποία παρουσιάζει ιδιομορφίες ικανές να υποκαταστήσουν τη σκληρότητα και το παράλογο ενός άτεγκτου καθεστώτος.

Αν και δεδομένες, η θέση και η ματιά του εκδηλώνονται ως όλο ένα και πιο στρατευμένες, με έναν τρόπο απολύτως προσβάσιμο και δημιουργικό. Μέσα σ' όλη αυτή την απλότητα προκύπτει πέραν οποιασδήποτε παρεξήγησης ένα θαρραλέο σχόλιο για ένα κράτος που μεγαλώνει πνίγοντας τους πολίτες του με το φόβο. Για ένα καθεστώς που λαχταρά να γίνει δήμιος για όσους του αντιτίθενται. Αλλά και για μια γενιά που (ως όφειλε) έχει μεγαλώσει πέρα από τον τρόμο της θεοκρατίας και είναι έτοιμη να ορθώσει το ανάστημά της απέναντι στο δήμιο, φωνάζοντας ενωμένη στους δρόμους.

Τάδε έφη ο Μοχάμαντ Ρασούλοφ, μάζεψε τη βαλίτσα του, οδήγησε μέχρι τα σύνορα και εξαφανίστηκε από το Ιράν. Αφήνοντας όμως πίσω μια ταινία-βόμβα για να σιγοντάρει στην πολυπόθητη σχάση στον πυρήνα ενός άτεγκτου κι απάνθρωπου ιδρύματος. Σίγουρα δεν ήταν ο πρώτος, σίγουρα δεν στάθηκε ο πιο διακριτικός. Κατάφερε όμως την πιο ηχηρή μέχρι στιγμής δήλωση της πλευράς που αντιστέκεται, όπως και μία από τις σημαντικότερες στιγμές του παγκόσμιου πολιτικού σινεμά για τον 21ο αιώνα.   

 

Το cinemagazine ταξιδεύει στο 77ο Φεστιβάλ Καννών με την ευγενική υποστήριξη της Aegean Airlines.