Ταινία της Εβδομάδας: Οι «Άθλιοι» προσπαθούν να «Κάνουν το Σωστό» σε ένα Παρίσι που βράζει - cinemagazine.gr
14:29
13/11

Ταινία της Εβδομάδας: Οι «Άθλιοι» προσπαθούν να «Κάνουν το Σωστό» σε ένα Παρίσι που βράζει

Βγαλμένο από τα γκέτο του Παρισιού και έχοντας αποσπάσει το Βραβείο της Επιτροπής του Φεστιβάλ Καννών, το ψυχωμένο αλλά στα όρια του διδακτισμού ντεμπούτο του Λαντζ Λι μας συστήνει σε ένα νέο και άκρως ελπιδοφόρο σκηνοθετικό βλέμμα. Βραβείο Κοινού Fischer και Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου στο 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας.

Από τον Κωστή Θεοδοσόπουλο

Μέλος της κολεκτίβας Kourtrajmé (μαζί με τον Ρομέν Γαβράς) και στη συνέχεια σκηνοθέτης ταινιών τεκμηρίωσης, ο Λαντζ Λι με τους «Αθλίους» επιχειρεί το σκηνοθετικό του ντεμπούτο στη μυθοπλασία με μια ιστορία βιωματική και εμπνευσμένη απ’ την εξέγερση του 2005 στα γκέτο του Παρισιού. Γέννημα θρέμμα του Μονφερμέιγ, του προαστίου της γαλλικής πρωτεύουσας όπου διαδραματίζεται και το ομώνυμο μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ, ο Λι μας εισάγει στο φιλμ με ένα πρεζενερίκ γυρισμένο κατά την διάρκεια των πανηγυρισμών που έλαβαν χώρα το καλοκαίρι του 2018 στο Παρίσι, με αφορμή την κατάκτηση του Μουντιάλ από τους Τρικολόρ.

Κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας σκηνής, παρακολουθούμε ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών, φυλών και θρησκειών να ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης σε έναν άνευ προηγουμένου εορτασμό μιας εθνικής -όπως τουλάχιστον την αντιλαμβάνονται οι ίδιοι- επιτυχίας. Καθώς η κοχλάζουσα μάζα κατακλύζει την Αψίδα του Θριάμβου, ο τίτλος «Les Miserables» εμφανίζεται εμφατικά στην οθόνη, απλώνοντας στο κάδρο την απαιτούμενη ειρωνεία και προιδεάζοντας για τα όσα πρόκειται να ακολουθήσουν. 

Ένα κοκτέιλ κινηματογραφικής δράσης και ρεαλιστικής σκιαγράφησης των σύγχρονων μητροπολιτικών αντιθέσεων

Ο Στεφάν είναι ένας αστυνομικός που μετακομίζει στο Μονφερμέιγ για να ζήσει κοντά στο παιδί του, παίρνοντας μετάθεση σε μια ειδική μονάδα καταπολέμησης του εγκλήματος. Εκεί, η επικεφαλής του τοπικού αστυνομικού τμήματος (μια αγνώριστη Ζαν Μπαλιμπάρ σε ρόλο έκπληξη) τον συστήνει στους νέους συνεργάτες, τον ξενοφοβικό λευκό Κρις και τον αφρικανικής καταγωγής Γκουαντά, οι οποίοι με την σειρά τους αναλαμβάνουν να τον «ξεναγήσουν» στην περιοχή επιδυκνύοντας τις αμφιβόλου νομιμότητας επαγγελματικές τους μεθόδους.

Μια απλή περιπολία στους κακόφημους δρόμους αρκεί για να αντιληφθεί  το νέο μέλος της ομάδας ότι οι ισορροπίες μεταξύ των διαφορετικών συμμοριών της γειτονιάς είναι εύθραυστες αλλά και ότι η συνεννόηση με τους κακοποιούς που ελέγχουν την περιοχή αποτελεί αναγκαία συνθήκη. Καθώς προσπαθεί να διαχειριστεί τα νέα δεδομένα, ο Στεφάν και οι συνάδελφοί του δέχονται επίθεση από μια ομάδα νεαρών αγοριών κατά την διάρκεια μιας σύλληψης. Όσα εν τέλει συμβαίνουν σε αυτό το σοκάκι είναι ικανά να απειλήσουν την κοινωνική ειρήνη της περιοχής καθώς τυχαία καταγράφονται με κάθε λεπτομέρεια απ’ τον φακό ενός drone, του οποίου χειριστής είναι ένα ανήλικο μαύρο αγόρι. 

...διαθέτουν αδιαμφισβήτητες αρετές αλλά κυρίως έναν ταλαντούχο σκηνοθέτη που γνωρίζει με ακρίβεια το θέμα του

Αν και ειπωμένη από την οπτική γωνία ενός αστυνομικού, η ιστορία των «Αθλίων» αναπόφευκτα αντλεί αναφορές απ’ την εξεγερσιακή αύρα του «Μίσους» του Ματιέ Κασοβίτς, το εμπρηστικό ταμπεραμέντο του «Κάνε το Σωστό» του Σπάικ Λι και το τηλεοπτικό «The Wire», ιδιαίτερα στο πώς αποτυπώνει τις προσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ αστυνομικών και παραβατικών. Μπορεί οι «Άθλιοι» να μην πλησιάζουν την δυσθεώρητη ποιότητα των παραπάνω δημιουργιών, παρόλα αυτά διαθέτουν αδιαμφισβήτητες αρετές αλλά κυρίως έναν ταλαντούχο σκηνοθέτη που γνωρίζει με ακρίβεια το θέμα του.

Η χαλαρή και χιουμοριστική προσέγγιση του πρώτου μισού της ταινίας δίνει την θέση της σε ένα ξέφρενο τέμπο και σε εντυπωσιακές σκηνές δράσης καθώς ο Λι περιγράφει έναν κόσμο που δεν χωρίζεται σε ευδιάκριτα στρατόπεδα μεταξύ αστυνομικών και παράνομων, καλών και κακών, αθλίων και ενάρετων. Τίποτα δεν είναι άσπρο ή μαύρο σε αυτή την ακτινογραφία ενός μικρόκοσμου που βρίσκεται εν βρασμώ και αποτελείται αποκλειστικά από τους χαμένους ενός παιχνιδιού, οι οποίοι μοιραία άλλες φορές συγκρούονται και άλλες συμμαχούν στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν.

Από την άλλη πλευρά οι αστοχίες αυτής της προσπάθειας είναι φανερές και δύσκολο να τις δεν παραβλέψει κανείς. Κάποιοι σχηματικοί χαρακτήρες, μια σειρά από σεναριακές ακροβασίες αλλά κυρίως η διάθεση διδακτισμού που διαπερνά την ταινία και κορυφώνεται προς το τέλος, αλλοιώνουν δίχως άλλο την τελική επίγευση. Ίσως ένας πιο αποφασιστικός επίλογος να βοηθούσε, καθώς ο Λι μοιάζει να στέκεται αμήχανος μπροστά σε ένα φινάλε που ζητά επιτακτικά απαντήσεις. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι «Αθλιοι» σερβίρουν τελικά ένα κοκτέιλ κινηματογραφικής δράσης και ρεαλιστικής σκιαγράφησης των σύγχρονων μητροπολιτικών αντιθέσεων το οποίο γεννά ελπίδες για τις μελλοντικές απόπειρες του νεαρού δημιουργού.