13:31
4/11

60ό ΦΚΘ: «O Απόστρατος» του Ζαχαρία Μαυροειδή είναι ένα ευπρόσδεκτο, απαραίτητο ελληνικό σινεμά

Ένας νεαρός πωλητής μηχανών espresso, επιστρέφει στο σπίτι του βενιζελικού αξιωματικού παππού του στην περιοχή του Παπάγου. Εκεί συναντιέται εκ νέου με τους φίλους της πρώτης παιδικής του ηλικίας αλλά και τον «παράταιρο» κομμουνιστή γείτονα Βάσο που ήταν ο πιο στενός φίλος του παππού του. Σ' ένα σπίτι εικονογραφημένο με το, πάντα ζωντανό αντιστασιακά και εμφυλιοπολεμικά, παρελθόν ο ανυποψίαστος νέος της εποχής μας θα πρέπει να μάθει μυστικά της προσωπικής ιστορίας του παππού του αλλά και τον δρόμο του δικού του αυτοπροσδιορισμού.

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Να τρέξω να προλάβω την ομολογουμένως παλιομοδίτικη αίσθηση που αναδίδει η περίληψη ενός έργου (σχεδόν) ριζικά αποστασιοποιημένου είτε από τα απόνερα του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου αλλά και από την ανοικονόμητα συντηρητική (και διχαστική) εντύπωση που αφήνει η εξοντωτική πλειοψηφία των αντίστοιχων ελληνικών ταινιών. Ο Μαυροειδής με ένα σενάριο που στις βασικές του γραμμές είναι οικονομικό, επιτόπιο, αναγνωρίσιμο και διαλογικής κινηματογραφικής ευφράδειας, θεμελιώνει μια σκηνοθεσία επίσης ευφραδή, γόνιμη και, περίπου ακατάπαυστα, αφηγηματικά αιτιοκρατική. Οι σχέσεις παίρνουν τον χρόνο τους, η σχέση με τον Βάσο – που στο φινάλε θα παραδώσει κι ένα twist μεγάλης συναισθηματικής ορμής - αποκτά με άνεση το (περίτεχνο) ειδικό της βάρος και η ιχνογράφηση του νέου που πρέπει να μείνει με τη μύτη έξω απ' το νερό, παρότι βυθιζόμενος στο περιβάλλον παρελθόν, έχει πολλαπλή ουσία.

...ο Μαυροειδής εντοπίζει την απόσταση ανάμεσα στην κακοήθη γενικευμένη φημολογία (που διχάζει) από την προσωπική πραγματικότητα που είναι βέβαια και η βουβή, παραμερισμένη (και συνταρακτική) αλήθεια.

Η φιλοδοξία του Μαυροειδή μπορεί να φαίνεται βολική, στην υποτιθέμενη επίσκεψη θεμάτων που έχουν μαστίσει το νεοελληνικό σινεμά. Δεν είναι. Αντιθέτως στους, μερικές φορές λες, αγιάτρευτα διχαστικούς καιρούς που ζούμε, χωρίς πάντα να αποφεύγει την στερεοτυπικότητα (την εντάσσει όμως στους χαρακτήρες του, δεν καταδέχεται να αποτελέσουν αυτοί φερέφωνά του), φτιάχνει ένα έργο στο οποίο οι Χρόνοι αναμειγνύονται δυναμικά καθώς και διεξοδικά ενώ η εκ νέου αφήγηση της Ιστορίας προτιμά τον συναισθηματικό απόηχο από την συγκρουσιακότητα. Το ακόμα πιο ενδιαφέρον εδώ, που κουβαλά περήφανα ο συμβολισμός τους θαυμάσιου twist, είναι πως ο Μαυροειδής εντοπίζει την απόσταση ανάμεσα στην κακοήθη γενικευμένη φημολογία (που διχάζει) από την προσωπική πραγματικότητα που είναι βέβαια και η βουβή, παραμερισμένη (και συνταρακτική) αλήθεια. Που δεν χρειάζεται να φωνασκεί για να επιβληθεί. Της αρκεί ένα τάβλι, ένα καφές ελληνικός (πάει ο εσπρέσο) κι ένα βλέμμα γεμάτο υπόκωφη συγκίνηση (έξοχος ο Θανάσης Παπαγεωργίου) που αντικρίζει ξάφνου ένα απρόσμενο φάντασμα.

Περί του Φαντάσματος είναι και το έργο. Το παρελθόν και οι μύθοι του, αληθινοί και μη, η επέμβασή του στον ενεστώτα ανθρώπων που πρέπει να παλέψουν για να φτιάξουν τον δικό τους χώρο, η ζεστή, εν μέσω γενικευμένου ψύχους, αγκαλιά, όταν πια οι αναμνήσεις είναι η μόνη σου καθημερινότητα. Το Φάντασμα μιας ταυτότητας που εσωκλείεις, ταυτότητας που οφείλεις να εμπλουτίσεις με τον δικό σου Χρόνο. Κι όλα αυτά ο Μαυροειδής τα καταφέρνει με μια εποικοδομητική ηπιότητα που απαντά άριστα στο διχαστικό ναρκοπέδιο που ζούμε.

Οι ερμηνείες είναι ανακουφιστικά απαλλαγμένες από κάθε προζάτη θεατρογένεια, τυπική ασθένεια του ελληνικού σινεμά, το mise en scene των, κατά κόρον, σταθερών πλάνων οικονομικό και ευρηματικά περιγραφικό, το μοντάζ (με δάκτυλο Μαυροψαρίδη) υπηρέτης μιας αφήγησης που δεν σε παρακάμπτει ποτέ με σκηνές που κρεμάνε και χρόνους που κουτσομπολεύουν αντί να περιγράφουν, η ιδεολογική ευαισθησία δίνει, επιτέλους, την θέση της στην προσωπική ιστορία. Εύγε και προτείνεται ανεπιφύλακτα.

Το 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα διαρκέσει από τις 31 Οκτωβρίου - 10 Νοεμβρίου.