«Shane»: Ένα αρχετυπικό γουέστερν θρησκευτικού χαρακτήρα - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
12:50
23/4

«Shane»: Ένα αρχετυπικό γουέστερν θρησκευτικού χαρακτήρα

Αρκετά χρόνια μετά, έστω με τα γουέστερν να είναι πια σύμβολα, για τους περισσότερους, ενός παρωχημένου στυλ κινηματογράφου, το «Shane», που βγήκε σαν σήμερα, στέκει αγέρωχο, στητό και θρησκευτικά κυριαρχικό ανάμεσα στα κλασσικά κινηματογραφημένα του είδους, ένα λαμπερό σινεμασκόπ απομεινάρι ανθεκτικό και ερεθιστικό σε μετέπειτα αναγνώσεις.

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Υπάρχουν αρκετοί λάτρεις του γουέστερν, οπότε και του αμερικάνικου σινεμά, μεταξύ των οποίων επιφανέστερος ο Φρανσουά Τρυφφώ, που δεν τους αρέσει το «Shane», ως επιτηδευμένο. Κατ΄αυτούς η επιτήδευση του σκελετικού είδους ενός σινεμά απλότητας (που μόνο οι επιδερμικοί δεν κατανοούν ως απατηλή, φυσικά), είναι σοβαρό πρόβλημα κι αρκετό για να καταδικάσει το «Shane» – για πολλούς το αρχετυπικό γουέστερν της ιστορίας.

Από μια πλευρά δεν τους ψέγεις. Πράγματι το «Shane» – και είναι δουλειά του μεγαλοπαραγωγού -μεγαλοσκηνοθέτη Στίβενς αυτό – έχει πλήρη συναίσθηση του εαυτού του. Σχεδόν θρησκευτική ατμόσφαιρα, ο βιβλικής κόμμωσης πρωταγωνιστής που πλησιάζει από μακριά καβάλα στ’ άλογο, ντυμένος σχεδόν λευκά, με κοντινό πλάνο αγίου της ερήμου και φόντο το χιονισμένο βουνό του προφήτη (οι επιβλητικές οροσειρές του Γουαϊόμινγκ), ατάκες αντιρεαλιστικές, σκηνές (το κόψιμο του κορμού, ο ρόλος του μικρού, ολόκληρη η στην τελευταία ταινία της Τζιν Άρθουρ, ο στα μαύρα ντυμένος Πάλανς, η συμφωνία επανάστασης των settlers) λες από αναγνωστικό κατήχησης και μια συνολική αίσθηση πως αυτό που δείχνεται, δείχνεται τελεσίδικα, απόλυτα και μη επαναλήψιμα, αρχετυπικά. Έτσι ήταν το Γουέστ, έτσι προχώρησε η Ιστορία, έτσι οι γεωργοί κέρδισαν τους ραντζέρηδες και οι νομάδες συνέστησαν πόλεις.

Μάλλον όχι.

Όπως έχει γραφτεί – και η σκηνοθεσία του Στίβενς έχει πλήρη συνείδηση της εικονικής της «απάτης» – αυτό είναι το όνειρο που κρατούν οι Αμερικάνοι για την ρίζα τους, αυτός είναι ο μύθος που τυπώθηκε, αντί της αλήθειας. Το «Shane», και γι’ αυτό οι πολλοί το αγαπάμε, είναι το συναισθητικό κλασσικό εικονογραφημένο μιας ιστορίας, είναι η κινηματογραφική μετουσίωση του ανθρώπινου πάθους για Θρύλο, του κοινοτισμού για ηρωϊσμό, των Aμερικανών για ατομικισμό, των παιδιών για πατρικές μορφές – εξού και η απαράμιλλη εικονικότητά του. Γι' αυτό και από τον Τζον Φορντ μέχρι τον Κλιντ Ίστγουντ αυτή η ταινία είναι πηγή έμπνευσης και αίτιο εκτροπής ιστοριών τους προς την μεταμοντέρνα κριτική των λεγομένων της.

Το «Shane» είναι για το γουέστερν ότι οι «Δέκα Εντολές» του Ντε Μιλ για το θρησκευτικό έπος, μια τεχνικόλορ αναπαράσταση αλήθειας, ένα λαμπερό, αλώβητο και, κυρίως, μεσσιανικό βλέμμα στην ιστορία του αμερικανικού Χαρακτήρα, μια όψη, όπως θα ‘λεγε ο Χόπκινς-Νίξον μπροστά στο πορτρέτο του Κένεντι, του πως «θα θέλαμε να είμαστε»: Ελάχιστα ιστορημένοι κι άπειρα γοητευτικοί.