11:29
16/3

Σινεμά και καραντίνα: 30 ταινίες «κλειστού χώρου»

Ο Βρόχος (Rope, 1948) του Άλφρεντ Χιτσκοκ

Δυο προνομιούχοι νέοι θεωρούν τον φόνο τέχνη και προκαλούν με θράσος την τύχη τους. Η τολμηρή, τεχνικά και εννοιολογικά, άσκηση του μετρ μεταφέρει στην οθόνη το νιτσεϊκών αποχρώσεων θεατρικό έργο του Πάτρικ Χάμιλτον και «καδράρει» όλο υπανιγμούς τις φονικές προθέσεις της ανθρώπινης φύσης μέσα σε ένα διαμέρισμα-σκηνή. Το κοινό φυσικά παρακολουθεί ως «σιωπηλός μάρτυρας» (να άλλη μία ταινία του Άλφρεντ που «σε παρατηρεί» σε κλειστό χώρο - σε λίγο θα ακολουθήσει άλλη μία). Π.Γκ.

Στον Ίσκιο του Δολοφόνου (Sorry, Wrong Number, 1948) του Ανατόλ Λίτβακ

Κλασικό, αν και όχι όσο γνωστό θα έπρεπε, θρίλερ δωματίου με την κατάκοιτη μεγαλοαστή Μπάρμπαρα Στάνγουϊκ να σηκώνει το τηλέφωνο και από λάθος να ακούει την συνομιλία δύο ανδρών που σχεδιάζουν έναν φόνο. Τον δικό της. Η.Δ.

Τηλεφωνήσατε Ασφάλεια Αμέσου Δράσεως (Dial M for Murder, 1954) του Άλφρεντ Χίτσκοκ

Όταν ο Χίτσκοκ έπαιζε στην ασφάλεια του σινεμά που αγαπούσε, η σινεφίλ ανθρωπότητα κληρονομούσε το πιο cool διασκεδαστικό σινεμά της ζωής της. Ο πρώην τενίστας Ρέι Μίλαντ μαθαίνει ότι η σύζυγος Γκρέις Κέλι διατηρεί εξωσυζυγική σχέση, αλλά αυτό που περισσότερο τον απασχολεί είναι να το χρησιμοποιήσει σαν πρόσχημα για να την καθαρίσει για τα λεφτά της. Η.Δ.

Οι 12 Ένορκοι (12 Angry Men, 1957) του Σίντνεϊ Λουμέτ

12 άνθρωποι, μία απόφαση. Το αμετάκλητο δικαστικό (και ψυχολογικό) δράμα του Σίντνεϊ Λουμέτ είναι ένας τεράστιος κόσμος σκέψεων και συναισθημάτων που συμπυκνώνεται μέσα σε μία αίθουσα. Οι εντάσεις δίνουν χώρο στο δράμα, η δικαιοσύνη συνδιαλλέγεται με την τύχη και ένα δωμάτιο μεταμορφώνεται σε ένα ανθρώπινο πείραμα που πρέπει (όπως και στις μέρες μας) να καταλήξει σε συμφωνία. Π.Γκ.

Ο Εξολοθρευτής Άγγελος (El Angel Exterminador, 1962) του Λουίς Μπουνιουέλ

Καλεσμένοι μπουρζουάδες σε επίσημο δείπνο εκπίπτουν σταδιακά στη ζωώδη κατάσταση του όντος ενώ αδυνατούν μυστηριωδώς (;) να βγουν και από την έπαυλη στην οποία προσκαλέστηκαν. Μνημείο σουρεαλιστικής πολιτικής σάτιρας και σφραγιστικό διαχρονικό σινεμά. Η.Δ.

Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ; (Who's Afraid of Virginia Woolf?, 1966) του Μάικ Νίκολς

Η κορυφαία ερμηνευτική στιγμή του ζεύγους Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Ρίτσαρντ Μπάρτον, το φοβερό σκηνοθετικό ντεμπούτο του Νίκολς όπου η τέχνη αντιγράφει τη ζωή και ο κινηματογραφικός φακός παρατηρεί ένα ταξικό, φυλετικό παιχνίδι, στο οποίο οι παίκτες έχουν πλήρη επίγνωση των κανόνων που αποδομούν. T.M.

Περίμενε Μέχρι να Νυχτώσει (Wait Until Dark, 1967) του Τέρενς Γιανγκ

Ο σκηνοθέτης των πρώτων 007 με την εύθραυστη Όντρεϊ Χέπμπορν σε horror δωματίου και εισβολής ληστών. Το ότι είναι και τυφλή δεν βοηθά την ίδια, βοηθά όμως τον συντελεστή ευρηματικότητας και τελικής ευεξίας. Η.Δ.

Τα Πικρά Δάκρυα της Πέτρα φον Καντ (The Bitter Tears of Petra von Kant, 1972) του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ

Ένα ακριβά επιπλωμένο διαμέρισμα κρύβει τα απαγορευμένα πάθη, αλλά και μία απεγνωσμένη αναζήτηση της ελευθερίας, στα «Πικρά Δάκρυα» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ που υγραίνουν με απίστευτη εικαστική γοητεία τον έρωτα αλλά και την αναπόδραστη μοναξιά. Π.Γκ.

Σκυλίσια Μέρα (Dog Day Afternoon, 1975) του Σίντνεϊ Λουμέτ 

Πριν από το εμβληματικό «Άτικα! Άτικα!» του Αλ Πατσίνο, στους τέσσερις τοίχους μιας τράπεζας εκτυλίσσεται μια συναρπαστική αντιπαραβολή δράματος, κωμωδίας και σασπενς, στημένη άψογα από τον Λουμέτ ως μέρος μιας λιτής, κοινωνικής αλληγορίας. T.M.

Πρόσκληση σε Γεύμα από έναν Υποψήφιο Δολοφόνο (Murder by Death, 1976) του Ρόμπερτ Μουρ

Λατρεμένη ανά τον κόσμο σάτιρα της Άγκαθα Κρίστι με την πένα του αναντικατάστατου Νιλ Σάιμον, μια πλειάδα μεγάλων ηθοποιών σε ευαγείς συνυπάρξεις εντός επαύλεως με όλα τα βικτωριανά/γοτθικά καλούδια και όλα τα στριψίματα της πλοκής που κάνουν έναν αυτοσαρκαζόμενο φαν της αστυνομικής λογοτεχνίας ευτυχή. Η.Δ.

Η Ανάκριση (Garde à Vue, 1981) του Κλοντ Μιλέρ

Ο Λίνο Βεντούρα ανακρίνει τη νύχτα μιας παραμονής Πρωτοχρονιάς τον πλούσιο δικηγόρο Μισέλ Σερό για τον βιασμό και τον φόνο δύο νεαρών κοριτσιών. Ανάκριση εξαντλητική, γεμάτη σκληρά μυστικά, αμφισημία, Ρόμι Σνάιντερ και αναπότρεπτη τραγωδία. Κόσμημα ευρωπαϊκής κοπής. Η.Δ.

Υποβρύχιο U-96: Επιστροφή στην κόλαση (Das Boot, 1981) του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν

Ο αξεπέραστος μέχρι σήμερα ορισμός του μανιακά κλειστοφοβικού πολεμικού θρίλερ, μέσα από την ιστορία των ανθρώπων ενός γερμανικού υποβρυχίου, που τρέχει να σωθεί κατά την διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου και της Μάχης του Ατλαντικού, εκτελώντας το καθήκον του για μια ιδεολογία που δεν ασπάζεται. Η.Δ.

Το Δείπνο μου με τον Αντρέ (My Dinner with Andre, 1981) του Λουί Μαλ

Το νόημα της ζωής βρίσκεται σε ένα δείπνο με έναν καλό φίλο και αυτό αντιπροσωπεύει η ταινία του Λουί Μαλ όσο οι δύο ήρωές της προσπαθούν να βρουν το νόημα της ζωής. Υπέροχος διάλογος, ισορροπημένος ανάμεσα στο βάθος και την ελαφρότητα, σε ταινία-βάλσαμο για όποιον θέλει να αποβάλλει τα βάρη μιας δύσκολης ημέρας. T.M.

Φθινοπωρινό Αλμανάκ (Almanac of Fall, 1984) του Μπέλα Ταρ

Ταινία διαμερίσματος με μια σειρά χαρακτήρων να αλληλεπιδρούν, να τσακώνονται, να μετρούν καθένας τη σκιά του, να παλεύουν με τους τρόμους και τη μοναξιά. Σημείο καμπής στην πορεία του Ούγγρου δημιουργού επηρεασμένο από τον Ταρκόφσκι αλλά και το ανεξάρτητο αμερικάνικο σινεμά του ’60. Η.Δ.

Οικογενειακή Γιορτή (Festen, 1998) του Τόμας Βίντερμπεργκ

Ο πατέρας γίνεται 60 και το Δόγμα συναντά το οικογενειακό δράμα παρουσιάζοντας αποδραματοποιημένα ένα ηφαίστειο που εκρήγνυται, μια οικογένεια γυμνή από κάθε δεσμό στοργής, έναν θεσμό που καταρρέει. T.M. 

Tape (2001) του Ρίτσαρντ Λίνκλεϊτερ

Μέσα στα πολλά που προσπάθησε να αναπτύξει ο τεξανός Λίνκλεϊτερ ήταν και η μετατροπή του «κλειστού» θεατρικού δράματος σε φιλμ, καταφέρνοντάς το πλάι σε φίλους που παίζουν εξαιρετικά και μια κάμερα που από ένα σημείο και έπειτα υπογραμμίζει τις ελευθερίες στην αφήγηση που προσφέρει ο κινηματογράφος. T.M.

Δωμάτιο Πανικού (Panic Room, 2002) του Ντέιβιντ Φίντσερ

Ίσως η πιο παραγνωρισμένη ταινία του μεγάλου δημιουργού, γεμάτη ευρήματα έντασης και ενδιαφέροντα συμβολισμό, που την βαθαίνει και την πλαταίνει, χωρίς ποτέ όμως και να την πλατειάζει. Η.Δ.

Τηλε…φονικός Θάλαμος (Phone Booth, 2002) του Τζόελ Σουμάχερ

Μια κριτικά σφαγιασθείσα φιλμογραφία σε μια από τις πιο έντιμες σκηνοθετικά στιγμές της, όχι απαλλαγμένη της «ηθικολογίας Σουμάχερ» πάντως, με εύρημα χιτσκοκικής εμπνεύσεως (από την συζήτηση του μετρ με τον Τρυφό), το γύρισμα σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο. Μπορούσε να είναι καλύτερο, είναι καλοπερασάδικο. Η.Δ. 

Σπιρτόκουτο (2002) του Γιάννη Οικονομίδη

Ντεμπούτο-ωρολογιακή βόμβα πολλαπλών εκρήξεων, πρώτο βήμα ενός προσωπικού αλλά και βαθύτατα ελληνικού σινεμά που μοίρασε ατάκες απλόχερα στο καθημερινό μας λεξιλόγιο και γελοιοποίησε με γενναίο τρόπο το στερεότυπο της ελληνικής οικογένειας. T.M.

Dogville (2003) του Λαρς φον Τρίερ

Μία ολόκληρη πόλη σε ένα εσωτερικό στούντιο με λίγα αντικείμενα και πολύ Μπρεχτ. Ο δαιμόνιος Λαρς φον Τρίερ κλείνει έναν σπουδαίο θίασο ηθοποιών με μπροστάρισσα την Νικόλ Κίντμαν σε ένα πλατό με ίχνη από κιμωλία και σκηνοθετεί ένα πανούργο θεατρικό παιχνίδι ξεγυμνώματος της ανθρώπινης φύσης. Και σαρδόνιας εκδίκησης. Π.Γκ.

Η Ομίχλη (The Mist, 2007) του Φρανκ Ντάραμποντ

Η φυλακή ενός σούπερ μάρκετ, η επιτακτική καραντίνα δίπλα στον αδάμαστο σαρτρικό εφιάλτη των «άλλων» και η επικείμενη εσχατογονία (sic) που βγάζει σε όλους μας τον πραγματικό χαρακτήρα. Όταν το σινεμά προλέγει την πραγματικότητα. Η.Δ.

«Μεταφυσική Δραστηριότητα» (Paranormal Activity, 2007) του Όρεν Πέλι

Το πιο πρωτότυπο θρίλερ των ‘00ς, ο εγκλεισμός ενός ζευγαριού σ’ ένα σπίτι, την σύζυγο του οποίου έχει βάλει στο μάτι ένας δαίμονας. Ανατριχιαστικό, υποβλητικό αποτέλεσμα, δοκιμή νεύρων κανονική, ιδίως αν μένεις μόνος στη φετινή μας καραντίνα. Η.Δ.

Παιχνίδια Μυαλού (Sleuth, 2007) του Κένεθ Μπράνα

Τολμηρό ριμέικ ενός αριστουργήματος του 1972 και ολική αναμέτρηση δύο ανδρών (Μάικλ Κέιν και Τζουντ Λο) με αφορμή μια γυναίκα αλλά αίτιο ταξικό, γονιδιακό, κοινωνικά επίκτητο. Μπράνα στο στήσιμο, Χάρολντ Πίντερ στο γράψιμο συνθέτουν μιας βαθυστόχαστη και ειδολογικά φαντεζίστικη ακροβασία που, αν τη πιάσεις, ευστοχεί ασύλληπτα. Η.Δ.

Κυνόδοντας (Dogtooth, 2009) του Γιώργου Λάνθιμου

Εσώκλειστη οικογένεια ζει τη δική της κανονικότητα, νοηματοδοτεί αυθαίρετα τις λέξεις και «προστατεύει» τα μέλη της. Ο φυσικός πόνος υπόσχεται την ελπίδα της αλλαγής, αλλά η απόδραση αποδεικνύεται ένας ακόμα πιο μικρός χώρος - φενάκη. Το κινηματογραφικό πείραμα του Λάνθιμου έγινε ο ανακλαστικός καθρέφτης της ελληνικής παθογένειας και σύστησε παγκοσμίως μία νέα φωνή κι ένα συναρπαστικό παράξενο κύμα. Π.Γκ.

Buried (2010) του Ροντρίγκο Κορτές

Στο χιτσκοκικού τύπου ερώτημα αν μπορεί να γυριστεί ένα έργο μ’ έναν άνθρωπο μέσα σ’ ένα φέρετρο θαμμένο στη γη, η απάντηση είναι τούτο. Έλασσον και άσκηση σινεμά στην πραγματικότητα, όχι λιγότερο ευφάνταστο ή αξιοθαύμαστο πάντως. Η οικιακή σας καραντίνα θα μοιάζει Παράδεισος μετά από αυτό. Η.Δ.

Ο Θεός της Σφαγής (Carnage, 2011) του Ρόμαν Πολάνσκι

Ο Πολάνσκι έχει αρκετό κινηματογραφικό υλικό στενόχωρου αυτοκαθορισμού (από την «Αποστροφή» και τον «Ένοικο» ως την «Αφροδίτη με τη Γούνα») αλλά εμείς για να ελαφρύνουμε λίγο το κλίμα επιλέγουμε τον «Θεό της Σφαγής». Ο αστικός καθωσπρεπισμός στο μικροσκόπιο και τέσσερις μεγάλοι ηθοποιοί (Τζόντι Φόστερ, Κέιτ Γουίνσλετ, Τζον Σ.Ράιλι, Κρίστοφ Βαλτς) στον φακό του Ρόμαν Πολάνσκι, ο οποίος διασκευάζει το πασίγνωστο θεατρικό έργο της Γιασμίνα Ρεζά για τα μάτια σας (και τα νεύρα σας) μόνο. Π.Γκ.

Gravity (2013) του Αλφόνσο Κουαρόν 

Η αίσθηση της απομόνωσης στο αστικό περιβάλλον πολλαπλασιάζεται όταν η δράση  μεταφέρεται εκτός Γης, στον χώρο ενός διαστημόπλοιου για παράδειγμα όταν η μόνη επαφή μπορεί να είναι μια φωνή χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Το «Moon» του Ντάνκαν Τζόουνς παρουσίασε αυτο το συναίσθημα μοναδικά, όμως ο Αλφόνσο Κουαρόν σχεδόν το τελειοποίησε στην άκατο της Σάντρα Μπούλοκ. T.M.

Σε Λάθος Χρόνο (Locke, 2013) του Στίβεν Νάιτ

Άσκηση ύφους σε κλειστό χώρο (ένα αυτοκίνητο), πάνω στον χαρακτήρα και την ηθική επιλογή. Η επιτηδευμένη του προϋπόθεση (όλα πρέπει να συμβούν σε 90 λεπτά) εξανεμίζεται από την λιτότητα της γραφής και την πειθώ μιας μεγάλης κεντρικής ερμηνείας από τον Τομ Χάρντι. Η.Δ.

The Invitation (2015) της Καρίν Κουσάμα

Ένας άνδρας δέχεται πρόσκληση για dinner party από την πρώην σύζυγό του, που μοιάζει αλλαγμένη και ανανεωμένη, σε υπέροχο σπίτι με καλή παρέα, όλα δείγματα μοντέρνου αστικού πολιτισμού. Και μετά αρχίζει το αληθινό πάρτι στο γεμάτο ένταση εξαιρετικό ντεμπούτο της Καρίν Κουσάμα. T.M.

Οι Τέλειοι Ξένοι (Perfetti sconosciuti, 2016) του Πάολο Τζενοβέζε

Παιχνίδια ενηλίκων γύρω από ένα τραπέζι, σχόλιο για την επιρροή της τεχνολογίας στη διαρκή μας απομόνωση, μυστικά και ψέματα που παίζουν με το είδος του θρίλερ. Πετυχημένη ιταλική συνταγή, εξαγώγιμη αμέσως και προς άλλες χώρες μεταξύ των οποίων και η δική μας - την προσάρμοσε ο Θοδωρής Αθερίδης.