Μελίνα Μερκούρη: Η «Στέλλα» του ελληνικού σινεμά - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
10:51
18/10

Μελίνα Μερκούρη: Η «Στέλλα» του ελληνικού σινεμά

Η «Στέλλα» του σινεμά και η Μελίνα της Ελλάδας. Το cinemagazine θυμάται την ιστορική ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, ένα ανεξίτηλο σύμβολο ελευθερίας απέναντι σε όσα ορίζουν τα στερεοτυπικά «κελιά» μιας κοινωνικής επιταγής.

Από τον Πάνο Γκένα

Με ταινίες - ορόσημα στη φιλμογραφία της από την δεκαετία του ’60 (όπως το «Ποτέ την Κυριακή» και τη «Φαίδρα»), αλλά και κάποιες λιγότερο προβεβλημένες ( όπως «Η Βασίλισσα του Σικάγο», «Η Δοκιμή»), η Μελίνα Μερκούρη είχε δημιουργικό καλλιτεχνικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό παρόν για δεκαετίες. Η «Στέλλα» της, όμως, θα μείνει το αιώνιο, συμπαγές σύμβολο ελευθερίας πέρα από κοινωνικές αγκυλώσεις, ένα όνομα - συνώνυμο μιας ηθοποιού και μια ταινία που θα μνημονεύεται για πάντα.

Η ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη αποτελεί κινηματογραφική διασκευή στο θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Η Στέλλα με τα Κόκκινα Γάντια» και προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 21 Νοεμβρίου 1955. Η υποδοχή των κριτικών της εποχής ήταν διχασμένη και μουδιασμένη, με τον αριστερό Τύπο της εποχής να κατακρίνει το φιλμ. Η αλήθεια είναι ότι το γυναικείο πρότυπο της Στέλλας που «πνίγεται» και «δεν θέλει να παντρευτεί» ήταν αναμφίβολα ξένο προς την ελληνική κοινωνία. Είχε όμως σαν άλλη Κάρμεν, τα συστατικά μιας διαχρονικής τραγικής ηρωίδας. Κατά τον ιστορικό Γιάννη Σολδάτο, η Στέλλα εξέφραζε τις επιθυμίες πολλών γυναικών, λίγες από τις οποίες ωστόσο τολμούσαν να ακολουθήσουν το παράδειγμά της. Ειδικότερα, προσωποποιεί τη σύγκρουση των παραδοσιακών αξιών, του ηθικού κώδικα και της τιμής με το ερωτικό πάθος που τελικά δε διασώζεται σε αυτά τα πλαίσια. Η ταινία αποτελεί ένα βαρύ κατηγορητήριο για την πατριαρχική κοινωνία.

Η «Στέλλα» διακρίθηκε με το βραβείο καλύτερης ταινίας ρετροσπεκτίβας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1960, με τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξένης ταινίας του 1956, καθώς και με το ειδικό βραβείο ερμηνείας Isa Miranda, για τη Μελίνα Μερκούρη στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών του 1955.

Με τα λόγια του Μιχάλη Κακογιάννη: «Δεν χρειάστηκε ωστόσο να περάσουν τα χρόνια για να αναγνωριστεί η "Στέλλα". Η ταινία πήγε στις Κάννες, έγινε σάλος, παρά τρίχα να πάρει και το βραβείο πρώτου γυναικείου ρόλου, αλλά η πρωταγωνίστριά μου πάνω στον ενθουσιασμό της κέρασε τη ρώσικη αντιπροσωπεία άφθονες βότκες και οι Γάλλοι έγιναν έξω φρενών. Εκανε θραύση, πάντως, και τότε ήταν που γνώρισε στις Κάννες τον Ντασσέν. Μέλος της επιτροπής ήταν κι ένας θαυμαστής λάτρης της, ο συγγραφέας Μαρσέλ Ασάρ. Κυκλοφορούσε ως συνοδός της αλλά δεν νομίζω πως είχαν σχέση. Περιμέναμε όλοι στη σουίτα της στο Κάρλτον τα αποτελέσματα, όταν έσπρωξαν ένα σημείωμα του Ασάρ κάτω από την πόρτα στο οποίο έγραφε: "Αγαπημένη μου, μας πρόδωσαν". Λες και δεν συμμετείχε κι αυτός στην επιτροπή. Στη δεξίωση της απονομής, η Μελίνα, με σήκωσε να χορέψουμε πρώτοι στην πίστα, "έτσι, για να τους δείξουμε", είπε κι έκλεψε την παράσταση". ("Μιχάλης Κακογιάννης: Σε πρώτο πλάνο" του Χρήστου Σιάφκου)

Πέρα όμως από τον θρύλο, τις αναλύσεις, τις κριτικές και τα βραβεία, η «Στέλλα» παραμένει χαραγμένη στη μνήμη ως μία από τις πιο ξεχωριστές, λαϊκές, άρα και γνήσιες κινηματογραφικές εμπειρίες. Κι ας προειδοποιεί ο Γιώργος Φούντας «Στέλλα, κρατάω μαχαίρι» στο φινάλε. Η Στέλλα επιλέγει να βυθιστεί στην αιχμηρή αγκαλιά του και να παραμείνει για πάντα «όρθια».

Σενάριο/ Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης | Ηθοποιοί: Μελίνα Μερκούρη, Γιώργος Φούντας, Αλέκος Αλεξανδράκης, Χριστίνα Καλογερικού, Σοφία Βέμπο, Βούλα Ζουμπουλάκη, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Τασώ Καββαδία, Νίτσα Παππά, Κώστας Κακκαβάς, Χρυσούλα Πατεράκη, Γ. Πομώνης, Γιάννης Αλεξανδρίδης, Ελένη Χαλκούση, Γεράσιμος Μαλιωρής, Πιτσίλος Νότης | Εικονολήπτης: Κώστας Θεοδωρίδης | Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις | Σκηνογραφία: Γιάννης Τσαρούχης, Βλάσης Κάνιαρης