Μάικ Νίκολς: Ένας (πολυτάλαντος) Γερμανός στη Νέα Υόρκη - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
10:00
6/11

Μάικ Νίκολς: Ένας (πολυτάλαντος) Γερμανός στη Νέα Υόρκη

Ίσως δεν θυμούνται πολλοί τον Μάικ Νίκολς, ίσως ακόμα λιγότεροι ξέρουν πόσο κεφαλαιώδης υπήρξε. Κάποιες φορές, αν όχι πάντα, οι κριτικές προτεραιότητες που κοιτούν στο περιθώριο για άγνωστους «μεγάλους» χάνουν το δάσος μεγίστων που παραείναι σπουδαίοι για να μείνουν σ' αυτό.

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Ο Μάικ Νίκολς με την δαιδαλώδη καταγωγή (Αυστρογερμανός, ρωσσοεβραϊκής ρίζας και μακρινός ξάδελφος από τη μεριά της μάνας του με τον Άϊνστάϊν!), έφυγε κακήν κακώς από τη ναζιστική Γερμανία στα τέλη του '39 για να καταφθάσει στη Νέα Υόρκη που έγινε η πατρίδα του κι αυτός ο ισόβιος διανοούμενος μνηστήρας της. Το θέαμα τον τράβηξε από την αρχή κι αυτός ανταπέδωσε θρυλικές στιγμές του απ' το ξεκίνημα.

Με την σπουδαία Ιλέιν Μέι έκαναν αυτοσχεδιαστική κωμωδία που σάρωνε στην εποχή της και για πολλούς κρατά καλύτερα σήμερα απ' ότι πολλοί νεότεροι και φαινομενικά ρηξικέλευθοι κωμικοί. Στο ντουέτο τους ορκίζονται καλλιτέχνες όπως ο Στιβ Μάρτιν, ο Έρικ Άιντλ, ο Πολ Σάιμον, ο Ντάστιν Χόφμαν, ο Τομ Χανκς, ο Ρόμπιν Γουίλιαμς. Κέρδισαν Γκράμι με έναν δίσκο με κωμικές τους ρουτίνες - ο Νίκολς είναι ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που έχουν κερδίσει Γκράμι, Τόνι, Όσκαρ και Έμμι! Ένα σόου τους για το Μπρόντγουεϊ σκηνοθετήθηκε από τον Άρθουρ Πεν, φέρνοντας τον Νίκολς κοντύτερα στο επόμενο μετερίζι που θα τον στήριζε.

Στο θέατρο ο Νίκολς μπήκε με το δεξί αμέσως, σκηνοθετώντας Νιλ Σάιμον (το «Ξυπόλητοι στο Πάρκο», με Ρέντφορντ το '63) και ξανά το «Odd Couple» δύο χρόνια μετά, κερδίζοντας και για τα δύο Τόνι! Αναπόφευκτα το σινεμά καραδοκούσε, ο Ρίτσαρντ Μπέρτον - που τον είχε σταμπάρει από το stand-up comedy - τον ζήτησε σκηνοθέτη της μεταφοράς του θρυλικού «Ποιος Φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ?», η Τέιλορ έγινε επίζηλη Μάρθα - κι όλοι της έλεγαν «πάψε, εσύ είχες τον Νίκολς σκηνοθέτη» - η ταινία πήρε 13 υποψηφιότητες, 5 Όσκαρ και τα ταμεία του 1966. Κάποιοι έλεγαν πως ο νέος Όρσον Γουέλς ήρθε στην πόλη.

Την επόμενη χρονιά ο «Πρωτάρης», γνωρίζει ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία, είναι ξανά η εμπορικότερη ταινία της χρονιάς και ο Νίκολς μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Ακολουθούν το τέλεια σατιρικό «Catch 22» (που παίζει και ο Γουέλς), η πάντα ενδιαφέρουσα «Γνωριμία της Σάρκας» (με Νίκολσον, Γκαρφάνκελ, Μπέργκεν και Άν Μάργκρετ), πολύ θέατρο (πάνω από 25 παραστάσεις για το Μπρόντγουεϊ!), η «Εξαφάνιση της Κάρεν Σίλκγουντ» το '83, το «Heartburn» το '86 με Στριπ και Νίκολσον σε ημιδραματικό σενάριο της Νόρα Έφρον πριν τα μεγάλα της ατού των '90ς.

Στα τέλη του '80 έρχεται το «Εργαζόμενο Κορίτσι» με δυναμό τη Μέλανι Γκρίφιθ, αέρα screwball και τη Σιγκούρνι Γουίβερ υποψήφια (πάνω από 40 υποψηφιότητες για Όσκαρ οι ταινίες του), το «Wolf» πάλι με τον Νίκολσον (ιδιαίτερη, μακρά σχέση παραπέμπω στο μονόλεπτο βίντεο στο τέλος του κειμένου), ριμέικ το γαλλικό «Κλουβί με τις Τρελλές» (και στο σενάριο την φιλενάδα απ' τα παλιά Ιλέιν Μέι), είναι άξιο ριμέικ, κακώς παραγκωνίστηκε, το «Closer» το 2004 που υπενθύμισε (γιατί εδώ που τα λέμε κάποια έργα του, μνημονευθέντα ή μη, δεν ήταν αντάξια του ταλέντου του) πώς μεταφέρεται θέατρο στο σινεμά κι ως σήμερα μένει ένα έξοχο παράδειγμα του πώς να λες πολλά και σημαντικά δίχως να πλατειάζεις αδειάζοντας από κίνητρα κι επεξήγηση τους χαρακτήρες σου.

Το 2012, σχεδόν 80 χρονών, έκανε έναν «Θάνατο του Εμποράκου» για το Μπρόντγουεϊ με πρωταγωνιστή τον Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν, κέρδισε το 9ο (!) Τόνι της καριέρας του σε μια παράσταση που έχει μείνει στην ιστορία, με τον Νίκολς να πατά στα σεβάσμια βήματα της παράστασης του Καζάν προσθέτοντας τις δικές του αξιώσεις από το γιγάντιο έργο.

Το 2014 ο πρίγκηπας της θεατρικής, τουλάχιστον, Νέας Υόρκης, ο σκηνοθέτης που άφησε καυτή την υπογραφή του σε μια σειρά ανέκαθεν αξιομνημόνευτων κινηματογραφικών παραγωγών, πέθανε σε ηλικία 83 ετών. Τον θυμόμαστε και βλέπουμε τα έργα του πάντα.