Ίαν Φλέμινγκ: Ο λογοτεχνικός πατέρας του 007 γεννιέται σαν σήμερα - αφιερωματα , θεματα || cinemagazine.gr
13:28
28/5

Ίαν Φλέμινγκ: Ο λογοτεχνικός πατέρας του 007 γεννιέται σαν σήμερα

Όταν μια ζωή είναι σαν μυθιστόρημα είναι ευτυχής σύμπτωση να μπορεί να δώσει μυθοπλαστική ζωή σε ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα. Ο Ίαν Φλέμινγκ έζησε ακριβώς αυτή τη ζωή και, ευτυχώς, πρόλαβε στην σύντομη ζωή του να φτιάξει και τον τελικά διαχρονικότερο πράκτορα της μεγάλης οθόνης.

Από τον Ηλία Δημόπουλο

Υπάρχει ένα περιστατικό στη ζωή του Ίαν Φλέμινγκ που λέει πολλά για τον χαρακτήρα του. Όντας για ένα διάστημα των σπουδών του στο φημισμένο Κολλέγιο του Ίτον, και ενόσω ένας όχι ακριβώς επιμελής 17χρονος σπουδαστής, είχε κάνει κάποιο παράπτωμα για το οποίο θα τιμωρούνταν σωματικά από το σχολείο. Ταυτόχρονα όμως έπρεπε να συμμετάσχει και σε μια κούρσα για το σπουδαίο αθλητικό βραβείο του Ίτον, το Victor Ludorum. (Το οποίο ο Φλέμινγκ κέρδισε δύο συνεχόμενες χρονιές, γεγονός που είχε συμβεί μόνο μια φορά ακόμα στην ιστορία του Κολλεγίου). Ο Φλέμινγκ, ήρεμα, ζήτησε να φάει τις βουρδουλιές του (μαστίγωμα, όντως) 15 λεπτά νωρίτερα ώστε να μπορέσει να τρέξει την κούρσα, την οποία και έτρεξε (με ματωμένη στολή) και τελικά κέρδισε κιόλας.   

Ο Φλέμινγκ είχε δικό του κεφάλι, που λέμε. Και μετά από μια «ολόκληρη ζωή» σε σχολεία, καλά σχολεία (η οικογένειά του ήταν ιδιαίτερα ευκατάστατη, ο πατέρας του ήταν βουλευτής και σκοτώθηκε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο) και εντυπωσιακές γεωγραφικές μετακινήσεις, κατέληξε στην Υπηρεσία Πληροφοριών του Ναυτικού, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το νερό, εν αγνοία του ακόμα, έμπαινε στο αυλάκι.

Μετά τον πόλεμο ο Φλέμινγκ αγόρασε ένα οικόπεδο στην Τζαμάικα, σε ένα παραδείσιο μέρος που θα ήταν το σπίτι της υπόλοιπης ζωής του. Θα ήταν και το μέρος που συνελήφθη και γράφτηκε ο Τζέιμς Μποντ. Το σπίτι θα ονομαζόταν…Goldeneye. Το όνομα του πράκτορα, «το πληκτικότερο όνομα του κόσμου» κατά τον Φλέμινγκ, ανήκε στον…Τζέιμς Μποντ, ορνιθολόγο και συγγραφέα του περίφημου  «Birds of the West Indies» που, όλως τυχαίως, κοσμούσε την βιβλιοθήκη του Ίαν Φλέμινγκ.

Με τον...Τζέιμς Μποντ, το 1964

Το περιστατικό που έβαλε την συγγραφική φαντασία σε κίνηση (ένα από τα πολλά να λέμε την αλήθεια), συνέβη τον Μάιο του 1951, όταν δύο Βρετανοί διπλωμάτες, ο Ντόναλντ Μακλίν και ο Γκάι Μπέρτζες, εξαφανίστηκαν για να αποδειχθεί στη συνέχεια πως ήταν κατάσκοποι για λογαριασμό της Σοβιετικής Ένωσης. Ο κόσμος που ζούσε ο Φλέμινγκ ήταν ένας κόσμος δύσκολος να γίνει αισθητός σήμερα. Ο Ψυχρός Πόλεμος μαίνονταν. Η Ευρώπη ήταν χωρισμένη στα δύο, μια χώρα (η Γερμανία) επίσης, οι κομμουνιστές κατείχαν το Βόρειο Βιετνάμ, οι Αμερικανοί σκότωναν και σκοτώνονταν στην Κορέα, οι δοκιμές της βόμβας υδρογόνου πολλαπλασίαζαν την αυτοεξολοθρευτική μας δυνατότητα. Ο Μποντ γεννήθηκε από αυτή την εποχή.

Το πρώτο βιβλίο ήταν το «Καζίνο Ρουαγιάλ», που φέρει μια ουσιώδη σχέση με την ιστορία της ταινίας του 2005. Ο Μποντ σαν χαρακτήρας θα ήταν ένας de facto αμοραλιστής, φανατικά ετεροσεξουαλικός, μπον βιβέρ, με τα δύο τελευταία να χαρακτηρίζουν σε μεγάλο βαθμό τον ίδιο τον Φλέμινγκ, που είχε ανάρμοστα εκτενή σχέση με τις γυναίκες, το ποτό, το κάπνισμα, το φαγητό, τα ταξίδια, τα αρώματα, την γκαρνταρόμπα, τα καλοφτιαγμένα κοκτέιλ και τα τυχερά παιχνίδια. (Όχι τυχαία ο Φλέμινγκ είχε την πρώτη του καρδιακή προσβολή στα 53 του, στο τσακ δεν πέθανε επί τόπου, το «κατάφερε» τρία χρόνια μετά, μη χάνοντας πάντως το φλέγμα του, με φημολογούμενα τελευταία λόγια του στους νοσοκόμους του ασθενοφόρου «συγγνώμη παιδιά που σας αναστάτωσα έτσι»).

Τα πρώτα 5 βιβλία του Φλέμινγκ είχαν μεγάλη εμπορική και κριτική επιτυχία. Περισσότερο στην Μεγάλη Βρετανία και λιγότερο στην Αμερική βέβαια, που έχανε στη μετάφραση κάμποσο από το φλέγμα του πράκτορα. Ήταν ιστορίες σκληροπυρηνικής κατασκοπείας, χωρίς το χιούμορ που έφερε η κινηματογραφική σειρά - και «μόλυνε» τον Φλέμινγκ από το παίξιμο του Κόνερι μόνο στις ιστορίες που έγραψε από το ‘62 και μετά. Ιστορίες γεμάτες από το πνεύμα της εποχής, της ανασφάλειας, των διπλών και τριπλών πρακτόρων, των απίστευτων ιστοριών (σε λίγο μία), της κεκτημένης γνώσης από την παρουσία στο Γραφείο Πληροφοριών, της σαδιστικής βίας, της απροσδιοριστίας και των αμετακίνητων γεωγραφικών ορίων. Από τα 5 βιβλία και μετά μέρος της κριτικής άλλαξε στάση, ενοχλημένη από τον αυξανόμενο σαδισμό και την έλλειψη ηθικού κέντρου βάρους.

Όμως το στιλ του Φλέμινγκ, που πάντα θεωρούσε ότι γράφει ανάξια λόγου pulp λογοτεχνία, μειώνοντας το πόσο μάστορας της πλοκής, των χαρακτήρων και μιας τεχνικής ήταν, ήταν αλάνθαστο. Και μια «απίστευτη» πραγματική ιστορία θα του έδινε τη λαβή για το καλύτερο βιβλίο: Τον Φεβρουάριο του 1950, ο Γιουτζίν Καρπ, Ναυτικός Ακόλουθος στην αμερικανική πρεσβεία στο Βουκουρέστι, θα έπαιρνε το Όριαν Εξπρές από την Βουδαπέστη, όπου είχε διαφύγει φοβούμενος την σύλληψή του για κατασκοπεία. Ο Καρπ είχε συλλέξει μια σειρά εγγράφων σχετιζόμενων με το δίκτυο κατασκόπων των ΗΠΑ στην ανατολική Ευρώπη και είχε κλείσει βιαστικά ένα μονό εισιτήριο με το περίφημο τρένο που θα τον μετέφερε στο Παρίσι. Όμως η σοβιετική αντικατασκοπεία ήταν ήδη στα ίχνη του. Την επόμενη μέρα το κουπέ του Ακολούθου ήταν άδειο και ο ελεγκτής του τρένου αναίσθητος στην κουκέτα του. Το πτώμα του Καρπ βρέθηκε την επομένη στις γραμμές του τρένου στην άκρη ενός τούνελ στο νότιο Σάλτζμπουργκ (δείτε εδώ ένα ντοκουμέντο εποχής). Το «Απ’ τη Ρωσσία με Αγάπη» είχε βρει την κεντρική του σκηνή και, μεταξύ μας, η καλύτερη ταινία της σειράς την αξέχαστη ατραξιόν της. Τον Μάρτιο του 1961, ο Τζον Κένεντι θα κατονόμαζε το βιβλίο ως ένα από τα 10 αγαπημένα του βιβλία. Οι πωλήσεις στην Αμερική εκτοξεύθηκαν.

Goldeneye

Οι ιστορίες της ζωής του Φλέμινγκ είναι πιο πολλές κι από αυτές του πράκτορα που γέννησε. Το δημιούργημά του, που κατά βάση δεν έχει και μεγάλη σχέση με την εικόνα που έχει ο κόσμος από τον υπερήρωα της μεγάλης οθόνης, άλλαξε εντελώς την έννοια του κατασκόπου, ενσωμάτωσε τον ρεαλισμό στη θέση της αφελούς ευγένειας, που ως τότε περιέγραφε τον μακρινό κόσμο των κατασκόπων. Τον Ιούνιο του 1961, δύο μήνες μετά την πρώτη του καρδιακή προσβολή, ο Φλέμινγκ πούλησε τα κινηματογραφικά δικαιώματα των εκδομένων και ανέκδοτων μυθιστορημάτων και διηγημάτων του στον Χάρι Σάλτζμαν. Αυτός, μαζί με τον Άλμπερτ Μπρόκολι, συνέστησε την ΕΟΝ Productions και μετά από αρκετό ψάξιμο βρήκαν έναν νεαρό ονόματι Σον Κόνερι για τον ρόλο του 007. Τα υπόλοιπα είναι μια υπέροχη, μακροσκελής, συναρπαστική ιστορία.

Χάρις στον Φλέμινγκ (και τον Γκράχαμ Γκριν που ευτύχησε στο σινεμά, αλλά όχι στην τερατώδη δημοτικότητα), ο μέσος άνθρωπος εκείνης της εποχής ψυχανεμίστηκε τις ιστορίες πίσω από την Ιστορία. Ο δρόμος για τον Τζον Λε Καρέ, της απόλυτης απομυθοποίησης του κόσμου των κατασκόπων  δηλαδή, άνοιξε κυρίως λόγω του Ίαν Φλέμινγκ. Στις 11 Αυγούστου του 1964 ο συγγραφέας θα πέθαινε από την μοιραία καρδιακή προσβολή. Δύο μυθιστορήματά του θα έβγαιναν μετά τον θάνατό του - «Ο Άνθρωπος με το Χρυσό Πιστόλι» και το «Octopussy and the Living Daylights». Έναν μόλις μήνα αργότερα θα ήταν ο λονδρέζικη πρεμιέρα του «Χρυσοδάκτυλου». Ο αρχιτέκτονας της spy-mania του ‘60 που θα ακολουθούσε, δεν θα μάθαινε ποτέ την πολιτισμική επίδραση του…ορνιθολόγου του.