Essential Cinema #77: «Séance on a Wet Afternoon» (1964) του Μπράιαν Φορμπς

Βλέποντας τον Μπίλι και τη Μάιρα Σάβατζ κλεισμένους στο πένθιμο Βικτωριανό τους σπίτι νομίζει αρχικά κάποιος ότι έχει να κάνει με ένα καθ’ όλα συνηθισμένο ζευγάρι μεσηλίκων, που ζουν με τη θλίψη ότι δεν απέκτησαν ποτέ τους παιδιά. Εκείνος μοιάζει με έρμαιο μιας ζωής η οποία δεν μοιάζει να του φέρθηκε όπως θα έπρεπε. Αδύναμος συναισθηματικά, και με ένα βλέμμα διαρκούς υποτέλειας, ζει για να εκτελεί τις επιθυμίες και τα θελήματα της γυναίκας του. Εκείνη είναι αποτραβηγμένη σε ένα κόσμο φτιαγμένο ολότελα στο μυαλό της, τον οποίο κατοικούν ζωντανοί, όσο και νεκροί.

Προφασίζεται πως είναι μέντιουμ, στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχει ούτε μια σκηνή του φιλμ που να μας πιστοποιεί πως λέει την αλήθεια για τις ικανότητές της. Το σχέδιό της είναι να πείσει επιτέλους τους πάντες για τα ψυχικά της χαρίσματα. Για να το καταφέρει, συνωμοτεί τον σύζυγό της να απαγάγουν το κοριτσάκι μιας εύπορης οικογένειας και να αποκτήσει σεβασμό και φήμη, χρησιμοποιώντας την ενορατική της φύση για να εντοπίσει τα ίχνη της.

Το πρώτο μισάωρο του φιλμ ξετυλίγεται αργά και γεμάτο υπονοούμενα σχετικά με τις προθέσεις του ζευγαριού. Στη συνέχεια ξεσκεπάζει τις ανήθικες μεθοδεύσεις του για να πλαισιώσει όμως τις δυο τραγικές ουσιαστικά και εύθραυστες αυτές φιγούρες με απροσδόκητη συμπάθεια. Μέχρι να φτάσει στο τέλος, ο σκηνοθέτης το έχει περάσει από τα στερεότυπα ενός δράματος δωματίου στην ένταση ενός θρίλερ και τους απόηχους μιας δημιουργίας με στοιχεία του φανταστικού.

Το φιλμ κλείνει μέσα του τα στερεότυπα ενός δράματος δωματίου, την ένταση ενός θρίλερ και τους απόηχους μιας δημιουργίας με στοιχεία του φανταστικού

Και στις τρεις περιπτώσεις, το «Séance on a Wet Afternoon» αποδεικνύεται μια άκρως υποβλητική περίπτωση ταινίας. Ήταν η τρίτη συνεργασία του σκηνοθέτη Μπράιαν Φορμπς («Whistle Down the Wind», «The Stepford Wives») και του ηθοποιού / συμπαραγωγού Ρίτσαρντ Ατένμπορο για λογαριασμό της νεοσυσταθείσας εταιρίας τους, Beaver. Δουλεύοντας από ένα μυθιστόρημα του Μαρκ ΜακΣέιν, o σκηνοθέτης κατανόησε πως η πραγματική δυναμική του φιλμ δεν αντλείται από το υπερφυσικό σασπένς του, αλλά από το ψυχολογικό πορτρέτο των δυο πρωταγωνιστών, το μικρό, σκιώδες σύμπαν που έχουν φτιάξει για να τους απομονώνει από τον έξω κόσμο και τις ψευδαισθήσεις που τους απομακρύνουν από τη σκληρή αλήθεια την οποία τόσο αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν.

Διαλέγοντας τη λιτότητα και τον ρεαλισμό έναντι οποιουδήποτε σκηνοθετικού τρικ, ο Φορμπς ξεγυμνώνει την ταινία του, αφήνοντάς την στα βασικά και απαραίτητα: ένα ζευγάρι, ένα θλιμμένο οικοδόμημα, μια απαγωγή, η ιστορία μιας ψύχωσης, ένα ατμοσφαιρικό μουσικό μοτίβο από τον Τζον Μπάρι και δυο θαυμάσιες ερμηνείες. Κορυφαία των δυο εκείνη της Κιμ Στάνλεϊ, η οποία ανέλαβε τον ρόλο όταν προηγουμένως τον είχαν αρνηθεί η Σέλεϊ Γουίντερς, η Ντέμπορα Καρ και η Σιμόν Σινιορέ, έφτασε να διεκδικεί επάξια το Όσκαρ και σφράγισε ολόκληρο το φιλμ με την αξέχαστη κατάδυση που πραγματοποιεί σε μια ψυχολογική άβυσσο από την οποία δεν υπάρχει διαφυγή. Το 2001, με το πολύ ενδιαφέρον «Séance», ο Κιγιόσι Κουροσάουα έδωσε τη δική του εκδοχή στο βιβλίο του ΜακΣέιν από το οποίο εμπνεύστηκε ο Μπράιν Φορμπς.

SÉANCE ON A WET AFTERNOON
Ηνωμένο Βασίλειο, 1964
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Μπράιαν Φορμπς Φωτογραφία: Τζέρι Τέρπιν Μουσική: Τζον Μπάρι Πρωταγωνιστούν: Κιμ Στάνλεϊ, Ρίτσαρντ Ατένμπορο, Μαρκ Ίντεν, Νανέτ Νιούμαν Διάρκεια: 116’