Essential Cinema #12: «A Letter to Three Wives» (1949) του Τζόζεφ Μάνκιεβιτς

Το χιλιοτραγουδισμένο «αμερικανικό όνειρο» υπήρξε μια έννοια δυναμική, αλλάζοντας σημασία με τα χρόνια. Από την αναζήτηση της τύχης σε μια νέα γη, τη δημιουργία της αστικής τάξης και των τρελών ρυθμών της δεκαετίας του 20, έφτασε μετά το τέλος του σκληρού για τη χώρα Β' Παγκοσμίου Πολέμου σε μια πολύ συγκεκριμένη εικόνα που αποτυπώθηκε στη διαφήμιση, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, μένοντας στα μάτια μας ως σήμερα. Το νεαρό ζευγάρι με το σπίτι στα προάστια, με τον σύζυγο στέλεχος επιχείρησης και την τέλεια νοικοκυρά στο σπίτι είναι μια εικόνα τόσο συνυφασμένη σήμερα με τη δεκαετία του 50 που αποτελεί και τη βασική οπτική και δραματουργική συνταγή οποιουδήποτε σήμερα κάνει σινεμά ή τηλεόραση και αναφέρεται σε αυτή την εποχή.

Αυτή την εικόνα της γαλήνιας ευτυχίας έβαλε στο κάδρο (και το κείμενό του) ο Τζόζεφ Μάνκιεβιτς, όχι απαραίτητα για να της επιτεθεί αλλά για να υπενθυμίσει ότι δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μπορεί κάποιος να την αποκτήσει χωρίς να αλλοτριωθεί. Ο Μάνκιεβιτς πάτησε πάνω σε μια ιστορία του Cosmopolitan με τίτλο «Letter to Five Wives», τις οποίες έκανε τέσσερις η Βέρα Κασπάρι (της «Laura») και μείωσε ακόμη περισσότερο ο σκηνοθέτης, μη θέλοντας να απλώσει την ιστορία. Άλλωστε οι τρεις σύζυγοι και η γυναίκα που αγαπάνε να μισούν, η Άντι Ρος, έφταναν για όσα ήθελε να πει.

Ο Μάνκιεβιτς, έχοντας εγκατασταθεί στη Fox κάτω από την επίβλεψη του Ντάριλ Ζάνουκ άρχισε να ξεφεύγει από τη συγγραφή σεναρίων και βρήκε στο πρόσωπο της Τζιν Τίρνεϊ την έμπνευση να υπογράψει σημαντικά φιλμ στο σκηνοθετικό του ξεκίνημα – τα «Dragonwyck» και «The Ghost and Mrs. Muir». Οι ταινίες του αρχίζουν να αποκτούν αφηγηματική πληρότητα και δεν είναι απλά ένα σύνολο από ευφυείς ατάκες που ακούγονται από κλασάτους ήρωες, καθώς ο φακός του είναι έξοχα υπαινικτικός συμπληρώνοντας ιδανικά τα υπέροχα κείμενά του. Αυτή η πληρότητα φαίνεται για πρώτη φορά σε όλο της το μεγαλείο στο «A Letter to Three Wives», με τις τρεις ηρωίδες να τρέμουν στην ιδέα ότι μπορεί να χάσουν την (ειδυλλιακή) γή κάτω από τα πόδια τους και πριν ξεκινήσουν να μεταφέρουν το άγχος τους η μία στην άλλη, κοιτούν με λαχτάρα έναν τηλεφωνικό θάλαμο που θα μπορούσε να τις απαλλάξει άμεσα από την αγωνία, αλλά προτιμούν να περιμένουν όντας μεγαλωμένες σε ένα περιβάλλον που οι μικρότητες συζητιούνται. 

Οι ξεχωριστές ιστορίες τους αποκαλύπτουν τρία διαφορετικά είδη γάμου και τους αντίστοιχους τριγμούς του καθενός. Ο ξαφνικός έρωτας ο οποίος γεννά την αγωνία για το χρόνο που θα κρατήσει, ο γάμος μεταξύ παλιών συμμαθητών που φέρνει την εύλογη ανάγκη για αλλαγή στη δυναμική της σχέσης  και ο γάμος από θρασύ συμφέρον που αντιμετωπίζεται ως επαγγελματικός ανταγωνισμός. Ο Μάνκιεβιτς δεν γίνεται bitchy εκδικητής του θεσμού, αντιθέτως μάχεται τη σιγουριά που χαρίζει στα μέλη του και αποδεικνύει πως τίποτα δε τελειώνει με το χτίσιμο του ονειρικού νοικοκυριού. Οι διάλογοί του έχουν πάντοτε κλάση (ακόμη και αυτοί που ειρωνεύονται την κλάση), η έμπνευσή του να κρατήσει εκτός κάδρου τη γυναίκα που απειλεί τα ζευγάρια είναι απόλυτα εύστοχη όπως και άλλες αντίστοιχες ιδέες του σαν το τρένο που περνά έξω από διαμέρισμα της τρίτης ιστορίας ή το αυτοκόλλητο «we gave» που τρώει στα μούτρα ο Πολ Ντάγκλας όσο προσπαθεί να αγοράσει την αγάπη της Λίντα Νταρνέλ.

Ο Μάνκιεβιτς διατήρησε αυτή τη φόρμα και έναν χρόνο αργότερα ανάγκασε όλη την Ακαδημία να πέσει στα πόδια του εντάσσοντας τη σπιρτάδα και το πνευματώδες χιούμορ στον τρελό χώρο του θεάτρου με το «Όλα για την Εύα». Αυτή όμως η τρυφερά δηκτική ματιά του σε έναν νέο κόσμο που γεννιόταν στα προάστια κάθε μεγαλούπολης των ΗΠΑ, σχεδόν πάνω στη γέννηση αυτής της τάσης, έδειξε την ικανότητά του να συνδυάζει το κοινωνικό statement με την ψυχαγωγία, ακροβατώντας πάνω σε νύξεις, one-liners και υπονοούμενα με αξιοθαύμαστη σιγουριά.   

ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ (A LETTER TO THREE WIVES)
ΗΠΑ, 1949
Σκηνοθεσία: Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς Σενάριο: Βέρα Κασπάρι, Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς Φωτογραφία: Άρθουρ Μίλερ Μουσική: Άλφρεντ Νιούμαν Πρωταγωνιστούν: Τζιν Κρέιν, Λίντα Νταρνέλ, Αν Σόθερν, Κερκ Ντάγκλας, Πολ Ντάγκλας Διάρκεια: 103΄