Το Κάλεσμα της Άγριας Φύσης

Η κριτική οχύρωση πίσω από την έννοια του παλιομοδίτικου μπορεί να είναι στείρα όσο και η παρελθοντολαγνεία. Σημασία έχει ο πυρήνας μιας κινηματογραφικής ιστορίας κι εν συνεχεία πώς και πόσο αυτός εξυπηρετείται από την αφήγηση. Το χαρακτηριστικό της καινούργιας μεταφοράς της θρυλικής νουβέλας του Τζακ Λόντον, που πρωτοδημοσιεύθηκε το 1903, και ο λόγος που, ομολογώ, ήμουν αρνητικά προδιατεθειμένος, είναι η χρήση (και πιθανή κατάχρηση) της ψηφιακότητας. Τελικά χρειάστηκε να βρεθεί η μέση οδός στην αποτίμηση. Ο κεντρικός ήρωας σκύλος Μπακ είναι ψηφιακός, υπάρχει μια γενικευμένη υπερ-χρήση ψηφιακού περιβάλλοντος, όμως τελικά στη μάχη το πνεύμα της ιστορίας και η διάθεση της παραγωγής, κερδίζει το στοίχημα.

Το πρόβλημα με το ψηφιακό είναι διπλό: Σε επίπεδο χαρακτήρων δεν αποφεύγεται, ακόμα τουλάχιστον (…), το άψυχο της κατασκευής (ειδικά στα μάτια) που κάνει το αποτέλεσμα να φαίνεται ψεύτικο. Σε επίπεδο συνολικής δημιουργίας περιβάλλοντος έργου αισθάνεσαι την ευκολία και το ακίνδυνο της παρασκευής μπροστά σε μια οθόνη. Η παραγωγή είναι καλομαθημένη, ο κόπος και το ρίσκο δεν είναι ορατά. Για το δεύτερο δεν μπορείς να κάνεις κάτι, ευελπιστείς απλά σε ευφάνταστο σχεδιασμό και μετρημένη, σωστή σκηνοθετική χρήση. Για το πρώτο, η ομάδα των εφφέ της ταινίας του Σάντερς έχει υπερβεί εαυτόν φτιάχνοντας μια πειστική μίμηση ανθρωπομορφικού (ορθό, και στο βιβλίο υπάρχει ανθρωπομορφισμός) σκύλου, ενώ στο περιβάλλον ομάδα και Γιάνους Καμίνσκι στη φωτογραφία (σε ρεσιτάλ ανανέωσης του σπιλμπεργκικού εαυτού του) ανατρέχουν στο ζεστό σινεμασκόπ τεχνικόλορ πολύ περασμένων δεκαετιών, ολότελα χρήσιμων στο πνεύμα του έργου.

Την κατασκευαστική του εικόνα το έργο την ολοκληρώνει στην εντέλεια με τον Χάρισον Φορντ, αυτόν τον άριστο κινηματογραφικό ηθοποιό αποστομωτικής φυσικής φόρμας, που παίζει με άνεση απέναντι στη ψηφιακή…απουσία και χαρίζει έναν κρίσιμο αέρα πειθούς με την χεμινγουεϊκή του φιγούρα και την αβίαστη ενσάρκωση του Ρομαντισμού της αμερικάνικης φυσιολατρείας και του ποιμενισμού που κατορθώνει – αναπόσπαστο κομμάτι των οποίων άλλωστε είναι και το πόνημα του Λόντον.

Το πνεύμα της ιστορίας, παρά τις εκτεταμένες αλλαγές/απαλοιφές στο βιβλίο, έχει το ένα πόδι στο παρελθόν (οπότε δικαιολογούνται οι πολέμιοι του παλιομοδιτισμού) και το άλλο, διπλά, στην εναρμόνιση με το πνεύμα ενός λογοτεχνικού (κι όχι μόνο) ρεύματος και την οικολογική πρόταση. (Αχρείαστο φυσικά να ειπωθεί ότι το έργο είναι αναγκαιότητα για τους ζωόφιλους). Το πνεύμα αυτό, έστω και με τις περιορισμένες λοξοδρομήσεις στον «ντισνεϊκό» λαϊκισμό (η 20^th Century άλλωστε πια έχασε το Fox της μετά την εξαγορά από το στούντιο του Μίκι), τη συνταγογραφημένη «χάρη» και την προβλεπόμενη «ζεστασιά», επιτυγχάνεται. Και σε πείθει και σχετικά γρήγορα καθώς η αφηγηματική δομή είναι στιβαρή, ο ρυθμός κυλάει ευλύγιστα από την εξωτερική δράση στον διάλογο και τους χαρακτήρες, ο τόνος είναι σεμνά και εύστοχα διαρκώς αυτός της αισιοδοξίας της ελευθέρωσης.

Αυτό το τελευταίο είναι και το ωραιότερο θεματικό στοιχείο του έργου. Για κάθε υποπλοκή των παθημάτων του σκύλου Μπακ βρίσκεις μια προσεκτική υποδαύλιση ενός μεγαλύτερου θέματος, που είναι το δυνάμωμα, η ανεξαρτητοποίηση, η θετική απόκριση στο «κάλεσμα της άγριας φύσης». Η οποία φύση – και ανθρωπομορφικά βέβαια – δεν συμβολίζει για τον Λόντον τίποτα λιγότερο από τη μήτρα του αιώνιου, του παντοδύναμου, του θεϊκού. Για εκείνους που αυτό συνιστά παλιομοδιτισμό, το έργο δεν θα αποφύγει την μετριότητα. Οι υπόλοιποι είμαστε, αναλογικά, πλήρεις.