Το Ξύπνημα της Άνοιξης: Οι 25ες Νύχτες Πρεμιέρας παρουσιάζουν ένα συγκλονιστικό αφιέρωμα στο Τσεχικό Νέο Κύμα - cinemagazine.gr
15:54
10/9

Το Ξύπνημα της Άνοιξης: Οι 25ες Νύχτες Πρεμιέρας παρουσιάζουν ένα συγκλονιστικό αφιέρωμα στο Τσεχικό Νέο Κύμα

Το επετειακό 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας υλοποιεί τον μακροχρόνιο πόθο του, γιορτάζοντας ένα από τα σπουδαιότερα και πιο πρωτοποριακά κινήματα του σινεμά: 12 ατόφια αριστουργήματα από την τσεχική κινηματογραφία των sixites, τα περισσότερα εκ των οποίων απαγορεύτηκαν από το καθεστώς και οι δημιουργοί τους εκδιώχθηκαν.

Από τον Λουκά Κατσίκα

Το Ξύπνημα της Άνοιξης: Άγρια άνθη του Τσεχικού Νέου Κύματος

Για ένα μικρό αλλά καθοριστικό χρονικό διάστημα, από το ξεκίνημα της δεκαετίας του ’60 και μέχρι τον Αύγουστο του 1968, η τότε Τσεχοσλοβακία φιλοξένησε ένα από τα πιο συγκλονιστικά κινήματα στα κινηματογραφικά χρονικά. Επωφελούμενοι από μια σύντομη περίοδο χαλάρωσης του πολιτικού κλίματος, και την υπόσχεση μιας σταδιακής φιλελευθεροποίησης, μια ομάδα αποφοίτων σκηνοθετών από την εξέχουσα Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης της Πράγας (FAMU) συντονίστηκαν ευεργετικά στην ίδια καλλιτεχνική συχνότητα και άρχισαν να εξαπολύουν στην οθόνη μερικές από τις πιο πρωτοποριακές, αφηγηματικά ατίθασες και φορμαλιστικά θρασείς δημιουργίες που έγιναν ποτέ.

Αντλώντας έμπνευση από τη λογοτεχνία, τον σουρεαλισμό, τις εικαστικές τέχνες, την πρόσφατη και αρχέγονη Ιστορία, κατορθώνοντας όμως ώστε οι πολυδιάστατες διηγήσεις τους να αποκτούν διαχρονική και οικουμενική ισχύ, οι δημιουργοί αυτοί έθεσαν ως θεμελιώδη στόχο τους να απελευθερώσουν εντελώς τη φαντασία τους, με αποτέλεσμα οι ταινίες που υπέγραψαν να αποτελούν γνήσια δείγματα μοντερνισμού και να επηρεάσουν αμέτρητους μετέπειτα σκηνοθέτες (με πιο πρόσφατο τον Γιώργο Λάνθιμο ο οποίος σημείωσε το «Cremator» του Γιουράι Χερτζ ως έμπνευση για την «Ευνοούμενη»).

Σε παράλληλη τροχιά με τη γαλλική Nouvelle Vague, το αγγλικό Free Cinema και το βραζιλιάνικο Cinema Novo, το Τσεχικό Νέο Κύμα όχι μόνο συνάντησε άμεση διεθνή απήχηση, αλλά και εισέπραξε μια εντυπωσιακή σειρά συμμετοχών και βραβείων σε αξιοσέβαστα κινηματογρφικά φεστιβάλ του εξωτερικού, καθώς και δύο νίκες στα ξενόγλωσσα Όσκαρ. Κι ενώ η περίφημη «Άνοιξη της Πράγας» που αρχιτεκτόνησε ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, τότε ηγέτης της χώρας, υποσχόταν τον εκδημοκρατισμό και την πλήρη ελευθερία των τεχνών, η στρατιωτική επέμβαση της ΕΣΣΔ στην Τσεχία και η εισβολή των σοβιετικών τανκς, τον Αύγουστο του 1968, οδηγησε το νεότευκτο κινηματογραφικό κίνημα σε αφανισμό.

Γυρίσματα διακόπηκαν βίαια στη μέση, σενάρια που είχαν εγκριθεί απερρίφθησαν, ταινίες απαγορεύτηκαν δια παντός και αρκετοί από τους δημιουργούς τους αναγκάστηκαν είτε να εγκαταλείψουν τη χώρα (Μίλος Φόρμαν, Ιβάν Πάσερ) είτε να μείνουν πίσω και να δουν τις καριέρες τους να καταστρέφονται. Μπορεί η αιφνίδια επέμβαση της πραγματικότητας να σήμανε το άδοξο τέλος του Τσεχικού Νέου Κύματος, και να ανέκοψε άδικα την εκστατική άνθηση της εγχώριας κινηματογραφίας, αυτό που απομένει ωστόσο είναι μια συναρπαστική κληρονομιά πολλών αριστουργημάτων. Δώδεκα από τα αριστουργήματα εκείνης της εποχής, αρκετά από τα οποία κρίθηκαν ανεπιθύμητα και επικίνδυνα από το τότε καθεστώς, διαλέγει το 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας, και με ξεχωριστή περηφάνια συστήνει εκ νέου στο ελληνικό κοινό, μέσα από καινούργιες και ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες. Το «Ξύπνημα της Άνοιξης» δεν είναι ένα ακόμη αφιέρωμα. Είναι ένας σπάνιος κόσμος από ανεξερεύνητες συγκινήσεις που πρέπει οπωσδήποτε να ανακαλύψετε. 

Το Αφιέρωμα  «Το Ξύπνημα της Άνοιξης: Άγρια άνθη του Τσεχικού Νέου Κύματος» θα πραγματοποιηθεί από το 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας σε συνδιοργάνωση με το Τσεχικό Κέντρο Πολιτισμού της Αθήνας. 

ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ

Ο ΥΠΕΡΟΧΟΣ ΒΑΡΩΝΟΣ  ΜΙΝΧΑΟΥΖΕΝ / THE FABULOUS BARON MUNCHAUSEN / BARON PRASIL (1962, Τσεχοσλοβακία, 83’)
Σκηνοθεσία: Κάρελ Ζέμαν

Θαυμαστή γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο των παραμυθιών, το χειροποίητο κινούμενο σχέδιο και το μαγευτικό σύμπαν του Ζορζ Μελιές, ταινία που επηρέασε όσο καμιά άλλη τον Τέρι Γκίλιαμ και συνάμα ένα κομψοτέχνημα ξέφρενης φαντασίας, animation πρωτοπορίας και σκηνοθετικής σύλληψης για μικρούς και μεγάλους.

ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ / DIAMONDS OF THE NIGHT / DÉMANTY NOCI (1964, Τσεχοσλοβακία, 68’)
Σκηνοθεσία: Γιαν Νιέμετς

Με ένα από τα πιο αξιοθαύμαστα σκηνοθετικά ντεμπούτα του σινεμά ο μεγάλος οραματιστής του Τσεχικού Νέου Κύματος μετατρέπει την αγωνιώδη απόδραση δύο νεαρών από ένα τρένο με προορισμό κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης σε αυτό το συγκλονιστικό κυνηγητό που ο θεατής καλείται να βιώσει ως μια παραισθησιογόνα και απολύτως στοιχειωτική εμπειρία. Με αποστομωτική δεξιοτεχνία, παροξυσμική εικονογράφηση και εκπληκτική φωτογραφία, το σπουδαίο φιλμ ενέπνευσε μετέπειτα ταινίες όπως τον «Γιο του Σαούλ».

ΟΙ ΕΡΩΤΕΣ ΜΙΑΣ ΞΑΝΘΙΑΣ / LOVES OF A BLONDE / LASKY JEDNE PLAVOVLASKY (1965, Τσεχοσλοβακία, 90')
Σκηνοθεσία: Μίλος Φόρμαν

Προτού η «Φωλιά του Κούκου» και το «Αµαντέους» του χαρίσουν δύο Όσκαρ, ο Μίλος Φόρµαν γινόταν ένας από τους σηµαντικότερους εκπροσώπους του Τσεχικού Νέου Κύµατος, χάρη σε αυτή την αξιαγάπητη ταινία. Οι ροµαντικές πλάνες της νιότης συνοψίζονται ιδανικά στο πρόσωπο ενός κοριτσιού της εργατικής τάξης που νοµίζει πως βρήκε τον έρωτα της ζωής του και όταν αυτό δεν συµβαίνει, παίρνει απρόσµενα την κατάσταση στα χέρια του. Υποψηφιότητα για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας.

ΤΟ ΜΑΓΑΖΑΚΙ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΟΔΟΥ / THE SHOP ON MAIN STREET / OBCHOD NA KORZE (1965, Τσεχοσλοβακία, 128’)
Σκηνοθεσία: Γιαν Καντάρ, Έλμαρ Κλος

Από τις μεγαλύτερες καλλιτεχνικές επιτυχίες της δεκαετίας του '60, δίκαια τιμημένη με το Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας και με ειδική μνεία στο Φεστιβάλ Καννών, η θρυλική αυτή δημιουργία ανατρέχει στη γερμανοκρατούμενη Σλοβακία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και στην τρυφερή φιλία που συνάπτει ένας άβουλος ξυλουργός με μια καλοκάγαθη ηλικιωμένη Εβραία υπό τη σκιά των ναζιστικών διωγμών που πρόκειται σύντομα να συμβούν. Εκεί που το βαθιά ανθρώπινο αυτό φιλμ θα κορυφωθεί σε ένα δράμα απερίγραπτης συγκινησιακής δύναμης. 

ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ / INTIMATE LIGHTING / INTIMNÍ OSVETLENÍ (1965, Τσεχοσλοβακία, 75’)
Σκηνοθεσία: Ιβάν Πασέρ

Υπήρξε μια από τις δέκα αγαπημένες ταινίες του Κριστόφ Κισλόφσκι. Ψηφίστηκε ανάμεσα στις καλύτερες δημιουργίες του τσεχικού κινηματογράφου από την πλειοψηφία των κριτικών της χώρας. Τόσο μεγάλοι έπαινοι για μια αφοπλιστικά σεμνή ταινία ίσως να μοιάζουν υπερβολικοί. Ωστόσο είναι τόσο ακαταμάχητος ο συνδυασμός ανθρωπιάς και χιούμορ που κρύβει αυτή η ιστορία της επανασύνδεσης δυο παλιών φίλων και μουσικών στη διάρκεια ενός γουικέντ στην επαρχία, ώστε δεν χωρά αμφιβολία για την αξία της. 

...ΚΑΙ Ο ΠΕΜΠΤΟΣ ΚΑΒΑΛΑΡΗΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΟΒΟΣ /...AND THE FIFTH HORSEMAN IS FEAR / ...A PÁTÝ JEZDEC JE STRACH (1965, Τσεχοσλοβακία, 100')
Σκηνοθεσία: Ζμπίνεκ Μπρίνιχ

Σε μια Πράγα υπό γερμανική κατοχή, την οποία διαβρώνει η παράνοια, ένας μεσήλικας γιατρός καταφεύγει σε μια ύστατη χειρονομία αξιοπρέπειας, βάζοντας τη ζωή του σε κίνδυνο για να περιθάλψει έναν τραυματισμένο αντάρτη. Κι ο Ζμπίνεκ Μπρίνιτς υψώνει ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα ταινίας, επιβλητικό και γοτθικό, στο οποίο κατοικεί το φάντασμα του Κάφκα, οι σκιές ενός σύγχρονου κόσμου στο χείλος του σκότους και μερικά από τα πιο εκστατικά δείγματα μεγαλειώδους σκηνοθεσίας. Ένα σπουδαίο φιλμ που χρήζει άμεσης ανακάλυψης.

Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΤΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΥΣ / A REPORT ON THE PARTY AND GUESTS / O SLAVNOSTI A HOSTECH (1966, Τσεχοσλοβακία, 71')
Σκηνοθεσία: Γιαν Νιέμετς

Την ώρα που μια παρέα αστών ολοκληρώνει το ξένοιαστο πικνίκ της, μια μυστηριώδης ομάδα αντρών εμφανίζεται από το πουθενά και τους εξαναγκάζει να συμμετάσχουν σε μια σειρά από αλλόκοτα παιχνίδια. Σουβλερή κωμική αλληγορία, σουρεαλισμός και ταξική σάτιρα που θα ζήλευε ο Μπουνιουέλ και περισσότεροι τρόμοι απ' όσους αφήνει να φανούν το χιούμορ και η παιγνιώδης διάθεση είναι μερικοί λόγοι που οδήγησαν το τότε καθεστώς να απαγορεύσει το περιβόητο αυτό φιλμ «για πάντα» και ανάγκασαν τον σκηνοθέτη να εγκαταλείψει τη χώρα.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΒΛΕΠΕ ΤΑ ΤΡΕΝΑ ΝΑ ΠΕΡΝΟΥΝ / CLOSELY WATCHED TRAINS / Ostře sledované vlaky (1966, Τσεχοσλοβακία, 93')
Σκηνοθεσία: Γίρι Μενζέλ

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να γυρίσει κανείς μια ταινία για τον πόλεμο. Ο πιο παιχνιδιάρικος και απρόσμενα ρομαντικός χάρισε στο τσεχικό σινεμά ένα πανηγυρικό ξενόγλωσσο Όσκαρ και μια μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, συστήνοντας στο διεθνές κοινό το σκαμπρόζικο ερωτικό και μυητικό ταξίδι του νεαρού Μίλος: ενός υπαλλήλου σε σιδηροδρομικό σταθμό ο οποίος, εκτός από την καθημερινή ρουτίνα και τις ναζιστικές απειλές, έχει να αντιμετωπίσει και τις πρόωρες εκσπερματώσεις του.

Ο ΑΠΟΤΕΦΡΩΤΗΣ / THE CREMATOR / SPALOVAČ MRTVOL (1969, Τσεχοσλοβακία, 96')
Σκηνοθεσία: Γιουράι Χερζ

Όταν ο Γιώργος Λάνθιμος τοποθετούσε την κάποτε απαγορευμένη δημιουργία του Χερζ ανάμεσα στις βασικές επιρροές του για την «Ευνοούμενη», ανέτρεχε σε μια από τις πιο αποστομωτικές ταινίες που έγιναν ποτέ. Έναν ριψοκίνδυνο συνδυασμό μακάβριας κωμωδίας, αχαλίνωτου μηδενισμού και πολιτικού τρόμου γύρω από τις παρανοϊκές ιδέες ενός ιδιοκτήτη κρεματορίου στη γερμανοκρατούμενη Τσεχία που πιστεύει ότι είναι ο εντεταλμένος του Θεού για να εξαγνίσει τον κόσμο από τη διαφθορά.

Η ΚΟΙΛΑΔΑ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ / VALLEY OF THE BEES / ÚDOLÍ VCEL (1968, Τσεχοσλοβακία, 98’)
Σκηνοθεσία: Φράντισεκ Βλάτσιλ

Γυρισμένο την ίδια χρονιά με τη «Marketa Lazarova», την κορυφαία για πολλούς δημιουργία της τσεχικής κινηματογραφίας, σε παρόμοιο ιστορικό πλαίσιο και με την ίδια μεγαλεπήβολη διάσταση, η επική αλληγορία του Φράντισεκ Βλάσιλ για την άγρια ενηλικίωση ενός αγοριού και τη σύγκρουση των ανθρωπίνων ενστίκτων με τον πάσης φύσεως φανατισμό στα χρόνια του Μεσαίωνα είναι ο χαμένος κρίκος ανάμεσα στον Ταρκόφσκι και τον Μπέργκμαν. Από τα περιβόητα παραδείγματα ταινίας που οι αρχές απαγόρευσαν για δεκαετίες να προβληθεί.

ΤΟ ΑΣΤΕΙΟ / THE JOKE / ZERT (1969, Τσεχοσλοβακία, 81’)
Σκηνοθεσία: Γιαρομίλ Γιρίς

Έχοντας εξοστρακιστεί στο παρελθόν από το Κομμουνιστικό Κόμμα και φυλακιστεί, εξαιτίας μιας φαινομενικά άκακης φάρσας, ένας άντρας αποφασίζει να βρει και να εκδικηθεί τον υπαίτιο των δεινών του. Όμως η ζωή επιφυλάσσει τα δικά της παιχνίδια. Ο σκηνοθέτης του θρυλικού «Valerie and her Week of Wonders» συνεργάστηκε στο σενάριο με τον Μίλαν Κούντερα και μαζί διασκεύασαν εκπληκτικά το ομότιτλο βιβλίο του συγγραφέα, έστω κι αν η ταινία απαγορεύτηκε άμεσα και χρειάστηκε να περιμένει είκοσι χρόνια μέχρι να προβληθεί στη χώρα της.

Ο ΡΩΜΑΙΟΣ, Η ΙΟΥΛΙΕΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΚΟΤΑΔΙΑ / ROMEO, JULIET AND DARKNESS / ROMEO, JULIE A TMA (1960, Τσεχοσλοβακία, 94')
Σκηνοθεσία: Γίρι Βάις

Στην Πράγα του 1942, ένα κορίτσι εβραϊκής καταγωγής φυγαδεύεται στη σοφίτα ενός νεαρού σπουδαστή προκειμένου να ξεφύγει από τους Ναζί. Το αγόρι την περιθάλπει και την ερωτεύεται, τα σκοτάδια που παραμονεύουν εκεί έξω, όμως, γρήγορα θα απειλήσουν το τρυφερό τους καταφύγιο. Ιστορία αγάπης που ραγίζει την καρδιά, η θεσπέσια μελαγχολική διασκευή στο πολυδιαβασμένο ομότιτλο βιβλίο του Γιάν Οτσενάσεκ διατήρει ακέραιο, εξήντα χρόνια μετά, τον απερίγραπτα μεγάλο συναισθηματικό του αντίκτυπο.

____________________________________

Το φετινό πλήρες πρόγραμμα του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας θα ανακοινωθεί στη Συνέντευξη Τύπου του Φεστιβάλ, που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2019, στον πολυχώρο του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Η επετειακή 25η διοργάνωση θα πραγματοποιηθεί από τις 18 έως τις 29 Σεπτεμβρίου 2019.

Μεγάλος Χορηγός του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας είναι η COSMOTE TV. 

Περισσότερες πληροφορίες για τις εκδηλώσεις και όλες τις προβολές, καθώς και συνεχή ενημέρωση για τις δράσεις του 25ου Φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας, βρείτε στις ιστοσελίδες:  www.cinemagazine.gr | www.aiff.gr 

Το 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας πραγματοποιείται με την οικονομική ενίσχυση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.