Ο Άγγλος Ασθενής - cinemagazine.gr
8:34
7/1

Ο Άγγλος Ασθενής

The English Patient

Τα περί έρωτος συνυπάρχουν με άλλα δαιμόνια στη μυστηριακή Σαχάρα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ένα επικό φιλμ, ένα μωσαϊκό διαφορετικών χαρακτήρων, με τη δύναμη της αγάπης, της ζωής και του θανάτου να ξεσηκώνει το δυνατό άνεμο της ερήμου και να τον στροβιλίζει γύρω από μια δωδεκάδα Όσκαρ. Μόλις καταλαγιάσει η αμμοθύελλα, θα φανεί τι έχει μείνει όρθιο.

Από τον Γιώργο Παπαϊωσήφ

Η βιομηχανία του κινηματογράφου, και του Χόλιγουντ ειδικότερα, δεν αφήνουν ευκαιρίες να πάνε χαμένες είτε αυτές ξεκινούν από διάσημους ή από λιγότερο γνωστούς σκηνοθέτες. Αυτό που μετράει πάντα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Τα βιβλία που μεταφέρονται σε σενάρια με θέματα τα οποία κινούνται γύρω από την εξωτική ατμόσφαιρα της Βόρειας Αφρικής μαγνητίζουν και έλκουν κάθε σινεφίλ που κρύβει μέσα του την αναζήτηση, την περιπέτεια και τις δυνατές συγκινήσεις. Όταν, μάλιστα, αυτή η ατμόσφαιρα σε μία ταινία είναι εμπλουτισμένη με δυνατά ειδύλλια ή ακόμα με σχέσεις που δεν βρίσκουν τελικά το δρόμο τους λόγω της δίνης του πολέμου, τότε κανείς δεν ξεφεύγει από το ελκτικό πεδίο, το οποίο σε προκαλεί να νιώσεις όλα τα παραπάνω συστατικά σε γενναιόδωρες δόσεις.

Βρισκόμαστε στην έρημο Κερμπίρ, κοντά στο τέλος του δεύτερου μεγάλου πολέμου του αιώνα μας. Οι Άγγλοι καταρρίπτουν ένα γερμανικό αεροπλάνο. Μια ομάδα Βεδουίνων βρίσκει τον πιλότο σοβαρά τραυματισμένο με εγκαύματα σε όλο του το σώμα και τον μεταφέρει σε ένα κινητό νοσοκομείο των Άγγλων. Ο παραμορφωμένος πιλότος (Ρέιφ Φάινς) δεν μπορεί να θυμηθεί ούτε το όνομά του, ούτε την πατρίδα του, ούτε οτ παρελθόν του. Γι’ αυτό και καταγράφεται ως «Άγγλος Ασθενής».

Το θέμα της ταινίας είναι το βραβευμένο μπεστ σέλερ του Μάικλ Οντάντζι με τον ομώνυμο τίτλο. Ο σκηνοθέτης είναι ο άγνωστος Άντονι Μινγκέλα, του οποίου οι δυο προηγούμενες ταινίας - μία στη Μεγάλη Βρετανία με τίτλο «Truly, Madly,Deeply» και μία δεύτερη, όταν δοκίμασε την τύχη του στο Χόλιγουντ, με τίτλο «Mr Wonderful» με τον Ματ Ντίλον - δε στάθηκαν ικανές να τον βοηθήσουν να περάσει τη γραμμή της ανωνυμίας και να ξεχωρίσει.

H Μπινός ταυτίζεται με τον ψυχικό και σωματικό ανθρώπινο πόνο και, χωρίς πολλές υποκριτικές εξάρσεις

Ο Μινγκέλα είναι ένας δημιουργός που ουσιαστικά καταθέτει τώρα τα διαπιστευτήριά του, σκηνοθετώντας μία επική ταινία και, απ’ ότι φαίνεται, δεν τα πήγε και τόσο άσχημα. Οι δυο Χρυσές Σφαίρες που απέσπασε για τον «Άγγλο Ασθενή» (Καλύτερης Ταινίας και Μουσικής αντιστοίχως) και στη συνέχεια οι δώδεκα υποψηφιότητες για Όσκαρ, όχι απλά του έδωσαν την ώθηση να βρεθεί άγνωστος μεταξύ γνωστών, αλλά τον έκαναν, εν μία νυκτί, ένα από τα πιο hot κινηματογραφικά πρόσωπα της χρονιάς.

Γοητευμένος από το περιεχόμενο του βιβλίου, καταφέρνει να το μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη με την υποστήριξη και συνεργασία του ανεξάρτητου παραγωγού των βραβευμένων ταινιών με πολλά Όσκαρ Σαούλ Ζάεντς («Η Φωλιά του Κούκου», «Αμαντέους», «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι»). Σημαντική προϋπόθεση για το δίδυμο πια Μινγκέλα - Ζάεντς ήταν τα γυρίσματα να γίνουν σε φυσικούς χώρους και όχι στα στούντιο. Η Τυνησία και η Τοσκάνη επιλέγονται και τα γυρίσματα ξεκινούν.

Ο Άγγλος ασθενής μεταφέρεται σε ένα βομβαρδισμένο μοναστήρι για να αποφύγει τις συχνές μετακινήσεις της μονάδας. Συνοδός του και αποκλειστική νοσοκόμα είναι η Χάνα (Ζιλιέτ Μπινός), η οποία προσπαθεί να απαλύνει τους πόνους του με ενέσεις μορφίνης. Εκεί, δειλά δειλά, αρχίζει να ξετυλίγει το νήμα των αναμνήσεών του και να εμπιστεύεται στην τρυφερή νοσοκόμα όλο το μυστηριώδες παρελθόν του. Μία πλατωνική σχέση αναπτύσσεται ανάμεσά τους, καθώς η Χάνα γοητεύεται από την αφήγηση του παραμορφωμένου Άγγλου ασθενή. Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας η Μπινός ταυτίζεται με τον ψυχικό και σωματικό ανθρώπινο πόνο και, χωρίς πολλές υποκριτικές εξάρσεις, συγκεντρώνει τις δυνάμεις της για το φινάλε του έργου.

Χωρίς να σκοντάψει πουθενά, πετυχαίνει να προσφέρει ένα εύπεπτο και ευχάριστο θέαμα

Το clean cut του Ρέιφ Φάινς απομυθοποιείται στον «Ασθενή», καθώς στο ένα τρίτο της ταινίας εμφανίζεται παραμορφωμένος από τα εγκαύματα, βυθίζοντας τον WASP πρωταγωνιστή του «Quiz Show» στα «Τάρταρα», εξασφαλίζοντάς του, συγχρόνως, μία υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Αντρικού Ρόλου. Στη συνέχεια, όταν ο χορός των αναμνήσεων περνά μπροστά, ο πρωταγωνιστής ντύνεται «φυσιολογικά» και σαν ερευνητής Γεωγραφικής Υπηρεσίας ξεδιπλώνει το εύρος του ευάλωτα τυχοδιωκτικού ρόλου του. Ο μποέμ χαρακτήρας του ερωτεύεται την αρχαιολόγο Κάθριν Κλίφτον (Κριστίν Σκοτ Τόμας), μία εξίσου εξαιρετική φιγούρα, καταλυτική σε όλη την ταινία. Είναι η αριστοκρατική ξανθιά παρουσία που δίνει ψυχή και σώμα στην εικόνα της femme fatale και ο Μινγκέλα δεν χάνει την ευκαιρία να τη στήσει μέσα σε πανέμορφες φωτογραφικές στιγμές, υπερτονίζοντας περίτεχνα την υπόσταση της ηρωίδας και τη σημασία της στις ζωές των δύο ανδρών που την περιτριγυρίζουν. Του συζύγου της και αυτή του τυχοδιώκτη ερευνητή. Η Κριστίν Σκοτ Τόμας δεν διαψεύδει τον σκηνοθέτη για το ρόλο που την επέλεξε και προσφέρεται σ’ αυτόν και τους φακούς του χωρίς μανιέρες μιας μεγάλης σταρ. Το προσεκτικά επιλεγμένο καστ των ηθοποιών συμπληρώνεται από τον Γουίλεμ Νταφό, γνωστό για τις ικανότητές του σε διαφορετικούς και αλλόκοτους ρόλους. Είναι ο Μους, το φάντασμα από το παρελθόν του άγνωστου ασθενή, που αναζητά την αλήθεια και τους υπεύθυνους για την εισβολή των Γερμανών στο Τομπρούκ.

Σκηνοθετικά η ταινία είναι συγκροτημένη, και στα 165’ διάρκειάς της ο Μινγκέλα, με σοβαρότητα και χωρίς βερμπαλισμούς, καλύπτει όλα τα σημαντικά σημεία του βιβλίου, δίνοντας τις απαιτούμενες αναπνοές στην πλοκή και τονίζοντας - με τη χρήση των φακών, των φίλτρων και του δυναμικού μοντάζ - την επικορομαντική ατμόσφαιρα που περιβάλλει τους ήρωες. Χωρίς να σκοντάψει πουθενά, πετυχαίνει να προσφέρει ένα εύπεπτο και ευχάριστο θέαμα, το οποίο, για να ολοκληρωθεί σαν σύνολο (χωρίς να θεωρηθεί, δηλαδή, μία ανούσια νουβέλα φιλμαρισμένη σε εξωτερικούς χώρους με καλούς πρωταγωνιστές) περνάει έξυπνα, έστω και επιδερμικά - στις κατάλληλες στιγμές - «τσιτάτα» περί κρατισμού, ατομικής ελευθερίας, κτητικότητας, ακόμα και άποψη για τον πόλεμο και την ειρήνη.

Άλλωστε, όλα αυτά δεν μοιάζουν παράταιρα στο γενικότερο κλίμα που επικρατούσε εκείνη την εποχή στις αποικίες των Ευρωπαίων με τους «χασομέρηδες» αστούς. Γιατί ο μεγάλος πρωταγωνιστής του «Άγγλου Ασθενή» είναι και ο πατέρας της Ιστορίας, ο Ηρόδοτος. Ένα βιβλίο που πηγαινοέρχεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας από χέρι σε χέρι, εκτός από εκείνο του Ινδού Σιχ ναρκαλιευτή ανθυπολοχαγού του αγγλικού στρατού. Οι Ινδοί έχουν τους δικούς τους πατέρες της ιστορίας. Βέβαια, ο σκοπός της ταινίας δεν είναι να μας καθήσει απέναντί της και να μας διδάξει ιστορία, αλλά να μας τραβήξει μέσα της χρησιμοποιώντας τη δύναμη των ανθρωπίνων συναισθημάτων με φόντο τη Βόρεια Αφρική, εκεί όπου στήθηκε ένα σοβαρό θέατρο επιχειρήσεων στα χρόνια του πολέμου. Και, φυσικά, να σαρώσει τα Όσκαρ και τα ταμεία, υπηρετώντας την αλάνθαστη χολιγουντιανή συνταγή (αν και ανεξάρτητη παραγωγή) για το «μεγάλο θέαμα». Ποιος αμφιβάλλει ότι τα κατάφερε;

Η κριτική της ταινίας «Ο Άγγλος Ασθενής» δημοσιεύθηκε στο τεύχος 78 του Περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ (Απρίλιος 1997).

ΟΛΕΣ ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
  • Ο Άγγλος Ασθενής
  • Ο Άγγλος Ασθενής