Σοφία

Η 20χρονη Σοφία ζει με τους μεσοαστούς γονείς της στην Καζαμπλάνκα. Κάποια στιγμή ανακαλύπτει μαζί με την ξαδέρφη της, Λένα, πως όχι μόνο βρίσκεται σε άρνηση εγκυμοσύνης (ένας ψυχοσωματικός μηχανισμός άμυνας που έχει ως αποτέλεσμα την απόκρυψη εμφανών συμπτωμάτων της κύησης), αλλά και πως είναι έτοιμη να γεννήσει. Καθώς στο Μαρόκο η σεξουαλική επαφή εκτός γάμου τιμωρείται με έως ένα χρόνο φυλάκιση, οι δύο κοπέλες πασχίζουν να βρουν μαιευτήριο, με τη Σοφία να πρέπει να παρουσιάσει άμεσα στις Αρχές - και στους δικούς της φυσικά - τον πατέρα του παιδιού. Ο οποίος σύμφωνα με την ίδια είναι ο Ομάρ, ένας συνομήλικος από τις φτωχογειτονιές της πόλης που όπως και η Σοφία, δεν έχει την παραμικρή ιδέα για την εγκυμοσύνη.

Πατριαρχία, θεοκρατία και οι ταξικοί αστερίσκοι που εξασφαλίζουν μια μερική μονάχα παράκαμψη των δύο αυτών συμπληγάδων που συνθέτουν την μετα-αποικιακή πραγματικότητα του σημερινού Μαρόκου, βρίσκονται στον θεματικό πυρήνα της «Σοφίας», του σκηνοθετικού ντεμπούτου της Μεριέμ Μπενμπαρέκ που έτυχε θερμής υποδοχής στις Κάννες κερδίζοντας το Βραβείο Σεναρίου του τμήματος «Ένα Κάποιο Βλέμμα». Ένα φιλμ ωστόσο που διατηρεί σε μια ενδιαφέρουσα ισορροπία αρετές, αδυναμίες και μία σειρά από σεναριακές παραδοξότητες.

Η «Σοφία» και η ηρωίδα της λειτουργούν ως καθρέφτης ενός κοινωνικού πλαισίου ανισότητας και συμφεροντολογικών συμβιβασμών, το οποίο εγκλωβίζει κατά προτεραιότητα τους μη προνομοιούχους

Από τη μία είναι η αφηγηματική οικονομία που αντικατροπτρίζεται στα μόλις 80 λεπτά διάρκειας της «Σοφίας», καθώς επίσης στο λιτό και ισομερές ξεδίπλωμα όλων των επιμέρους πτυχών που αναφέραμε πιο πάνω (πατριαρχία, αυστηρές παράδοσεις, ταξικότητα). Στοιχεία που αρκούν για να ορίσουν ένα καλοζυγισμένο δράμα, με την Μαροκινή σκηνοθέτιδα να δείχνει ότι κατέχει την πολύπλευρη προβληματική που θέλει να καταδείξει. Γιατί περισσότερο από πορτρέτο μιας νεαρής γυναίκας σε καθεστώς πίεσης που στερείται του δικαιώματος της προσωπικής επιλογής, η «Σοφία» και η ηρωίδα της λειτουργούν ως καθρέφτης ενός κοινωνικού πλαισίου ανισότητας και συμφεροντολογικών συμβιβασμών, το οποίο εγκλωβίζει κατά προτεραιότητα τους μη προνομοιούχους.

Από την άλλη, μπορεί η πρωταγωνίστρια Μαχά Αλέμι να πείθει αρχικά ως μια παθητική φιγούρα που απορροφά μουδιασμένη τις συνέπειες εξελίξεων που δεν ελέγχει (από την εγκυμοσύνη που αγνοούσε και τις γραφειοκρατικές διευθετήσεις που την ακολουθούν μέχρι το γάμο με τον Ομάρ που οι δικοί της δρομολογούν με συνοπτικές διαδικασίες), όμως η πορεία αποκαλύπτει μία μονοδιάστατη ερμηνευτική παρουσία, αφού η νεαρή ηθοποιός καταλήγει να βγάζει όλη την ταινία σε ένα τόνο και με μία και μοναδική έκφραση. Το κενό αυτό αναλαμβάνει ωστόσο να γεμίσει η Σάρα Περλές που υποδύεται τη Λένα, μια δυναμική νεαρή φοιτήτρια ιατρικής που εξελίσσεται σε καταλυτικό παράγοντα και ηθική πυξίδα του φιλμ.

Ταυτόχρονα, ο θεατής της «Σοφίας» θα βρεθεί μπροστά σε μία σειρά από δυναμικούς γυναικείους χαρακτήρες (από τη Λένα και τη μητέρα της Λέιλα - η πρωταγωνίστρια του «Incendies» - μέχρι τη μητέρα της Σοφίας), γεγονός που έρχεται σε εμφανή αντιδιαστολή με τους κατά γενική ομολογία υποτονικούς έως ανύπαρκτους αντίστοιχους αντρικούς, εγείροντας παράλληλα απορίες ως προς το πώς ακριβώς συνάδει η συγκεκριμένη ανθρωπογεωγραφία που η Μπενμπαρέκ επιλέγει με την άνιση για τις γυναίκες κοινωνική πραγματικότητα του επιθυμεί να αναδείξει. Σε αυτό το παράδοξο, έρχεται να προστεθεί η κάπως αφύσικη απάθεια με την οποία οι ίδιες οι ηρωίδες αντιμετωπίζουν μία κρίσιμη αποκάλυψη της Σοφίας, η οποία αποτελεί και το καθοριστικό plot twist της ταινίας.

Ειδικά αυτό το τελευταίο έχει εμφανώς σκοπό να εδραιώσει όχι μόνο τον ταξικό χαρακτήρα του όλου δράματος (αφού από την τακτοποίηση ή όχι του ζητήματος του γάμου συνδέονται πλέον άμεσα με τα επιχειρηματικά σχέδια που έχει στα σκαριά ο πατέρας της Σοφίας με τον πλούσιο Γάλλο κουνιάδο του και σύζυγο της Λέιλα) αλλά και να αρθρώσει σχόλιο πάνω στις σκιές του αποικιακού παρελθόντος της χώρας. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η συγκεκριμένη επιλογή λειτουργεί περισσότερο σε διαλεκτικό επίπεδο, παρά σε δραματουργικό.