Κόκκινη Έκλειψη

Η «Κόκκινη Έκλειψη» δεν είναι απλά η τελευταία προσθήκη στη μεγάλη παράδοση του αργεντίνικου πολιτικού θρίλερ, μια παράδοση που ίσως δεν ενδιαφέρει το θεατή, αλλά πριν 10 χρόνια τιμήθηκε με ένα Όσκαρ Ξενόγλωσσης ταινίας για «Το Μυστικό στα Μάτια Της». Μια παράδοση επίσης, που θεμελιώθηκε ως επί το πλείστον πάνω στα κουφάρια χιλιάδων «εξαφανισμένων» πολιτών, επώνυμων κι ανώνυμων που η Χούντα του Βιδέλα προσπάθησε πολύ για να ξεχαστούν. 

Η «Κόκκινη Έκλειψη» δεν είναι μάθημα ιστορίας, παρότι αναφέρεται αποκλειστικά στο κλίμα και τα γεγονότα που οδήγησαν την Αργεντινή στο πραξικόπημα του 1976 (μιλάμε για κάτι θεματικά εντελώς αντίστοιχο με το δικό μας «Ζ»). Το κάνει ωστόσο χωρίς να αξιοποιεί ντοκουμέντα και εγκυκλοπαιδικά σημειώματα. Αντίθετα προτάσσει κομψό παλιομοδίτικο συμβολισμό και δαιδαλώδη αφήγηση, στην οποία χωρίς το ιστορικό πλαίσιο κινδυνεύεις ομολογουμένως να χαθείς. Το Rojo δε μοιάζει επίσης, σε καμία μα καμία περίπτωση, με ταινία που έχεις ξαναδεί...

Το φιλμ εκκινεί με δύο φανταστικές σεκάνς όπου πρωταγωνιστούν οι «εξαφανισμένοι». Στην πρώτη δια της απουσίας τους, όταν άγνωστοι καπηλεύονται την περιουσία τους που έμεινε ξεκλείδωτη στο σπίτι. Στη δεύτερη, που αποτελεί και τη μοναδική άκρη στο μίτο μιας δυνητικά συναρπαστικής αστυνομικής πλοκής (φευ, η ταινία πάει αλλού), η εξαφάνιση προκύπτει από μια λανθασμένη απόφαση της στιγμής. Το λάθος γεννά την ενοχή κι αυτή με τη σειρά της καθιστά, τον ευυπόληπτο κατά τ' άλλα δικηγόρο/πρωταγωνιστή, δέσμιο σε ένα σύστημα που τρέφεται από την αμφιβολία και το φόβο. Κι αν η πνιγηρή ατμόσφαιρα που καλλιεργούν τα παραπάνω δεν είναι αρκετή, ο μόλις 32 Μαΐων αλλά εξαιρετικά ταλαντούχος και τολμηρός Μπενχαμίν Νάιστατ καλύπτει ολόκληρο το φιλμ με έναν πορφυρό μανδύα μυστηρίου.

Ένα πολυεπίπεδο δράμα σε νουάρ τόνους, που καταφέρνει να εγείρει στέρεα ηθικά ζητήματα με τον πιο πρωτότυπο και αναπάντεχο τρόπο.

Η «Κόκκινη Έκλειψη» μετατρέπεται έτσι σε μια υπνωτιστική αναλογία, που παραποιεί το οικείο φορμά των χολιγουντιανών αστυνομικών ταινιών των '70s, για να αποδώσει ακέραιο το συναίσθημα μιας ολόκληρης εποχής και ενός λαού στην πιο δύσκολη στροφή της πρόσφατης ιστορίας του. Βάζοντας στο επίκεντρο της διαμάχης (με φόντο θυμίζουμε έναν κατά λάθος «εξαφανισμένο») τους εκπροσώπους των τριών εξουσιών, δίνει το προσωπικό του ειρωνικό σχόλιο πάνω στον τρόπο που καλλιεργήθηκαν οι συνθήκες για το πραξικόπημα. Αν υπάρχει κάτι για να του καταλογίσει κανείς, είναι πως σ' αυτό το σημείο κάποιες από τις ιδέες του (όπως για παράδειγμα ορισμένες απ' τις πολλές υποπλοκές) μοιάζει να μένουν μετέωρες όταν πέσουν οι τίτλοι τέλους. 

Όσο για το συμβολισμό που αναφέραμε στην αρχή, ο Νάιστατ ακροβατεί αριστοτεχνικά μεταξύ διακριτικών, ως και υπόγειων αναφορών στα γεγονότα και μιας λεπτομερέστατης σημειολογίας. Κορυφαίο από τα πολλά του ευρήματα, η σκηνή της κόκκινης έκλειψης που χαρίζει και τον ελληνικό τίτλο στην ταινία. Όταν ο παντεπόπτης ήλιος σβήσει, ένας άντρας εμφανίζεται πίσω από τους θεατές του φαινομένου. Κοιτάζοντας προς το μέρος τους μέσα από τον ειδικό εξοπλισμό, τα πάντα γίνονται κόκκινα (μια από τις πολλές αναφορές στην Αντικομμουνιστική Συμμαχία, που ανέλαβε πολλά από τα ψυχικά του καθεστώτος κατά την περίοδο της Επταετίας).

Το κόκκινο είναι φυσικά και το χρώμα που κυριαρχεί στη ρετρό παλέτα της ταινίας και βάση για την αψεγάδιαστη αισθητική της. Η εκπληκτική δουλειά που έχει γίνει σε κάθε τεχνικό κομμάτι, από τον ήχο και τη φωτογραφία μέχρι τα γραφιστικά (αρκεί να δει κανείς τον τίτλο αρχής στη μεγάλη οθόνη), έχει σε ποιότητα κάτι αντίστοιχο με το ύστερο έργο του Ντέιβιντ Λιντς. Αν και μιλάμε για κάτι υφολογικά εντελώς διαφορετικό, κάθε πλάνο, κάθε σκηνή - ακόμη και τα φαινομενικά περιττά - είναι εμποτισμένα με μια μυστηριώδη γοητεία που τα καθιστά μαγνητικά. Ειδικά στο πρώτο μισό η ταινία μοιάζει με χαμηλής έντασης εφιάλτη που σε παρασύρει αβίαστα στο ρυθμό του. Στη συνέχεια η παρέμβαση του Χιλιανού αστυνομικού, μιας αλλόκοτης καρικατούρας με πολύ ιδιαίτερη αίσθηση καθήκοντος, διαβάλλει την ταινία στο βαθμό που κάποια κομμάτια της θα μπορούσαν να προέρχονται από διεστραμμένη τηλενουβέλα κι άλλα από γουέστερν. 

Το ότι αυτές οι μεταβολές έρχονται με τόσο οργανικό τρόπο μαρτυρά τον έλεγχο που έχει ο σκηνοθέτης πάνω στο υλικό του. Ο Νάιστατ εγκαταλείπει την ασφάλεια του πειραματικού κινηματογράφου και με οδηγό την αισθητική φτιάχνει ένα ανήσυχο πολιτικό φιλμ, για μια κοινωνία που ακόμα μετράει τις πληγές της απ' όσα συνέβησαν. Ένα πολυεπίπεδο δράμα σε νουάρ τόνους, που καταφέρνει να εγείρει στέρεα ηθικά ζητήματα με τον πιο πρωτότυπο και αναπάντεχο τρόπο. Εν κατακλείδι, προσφέρει πραγματικά μοντέρνο σινεμά για το κοινό του 21ου αιώνα, όπου τα πάντα είναι υπολογισμένα στην εντέλεια και την ίδια στιγμή δείχνουν να έγιναν με άγνοια κινδύνου.