Η Μεγάλη Νύχτα της Νάπολης

Αναμφίβολα, όλα τα βαρυσήμαντα σημεία αναφοράς πάνω στα έργα και τις ημέρες της ιταλογενούς Μαφίας που έχουμε δει στο σινεμά (σε όποια και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού κι αν κοιτάξει κανείς, από τον «Νονό» μέχρι το «Γόμορρα») περιστρέφονται γύρω από την αιματοβαμμένη τραγικότητα που κατατρύχει τους βασικούς χαρακτήρες. Στη «Μεγάλη Νύχτα της Νάπολης» ωστόσο («La Paranza dei Bambini» ο πρωτότυπος τίτλος, «Piranhas» ο διεθνής), ο Κλαούντιο Τζιοβανέσι επιχειρεί μία πιο ήπια προσέγγιση του συγκεκριμένου αφηγήματος. Γεγονός που αποτελεί ένα ενδιαφέρον στοίχημα, ιδίως αν αναλογιστούμε πως ο Ρωμαίος σκηνοθέτης του «Άνθους» (2015) ήταν ήδη εξοικειωμένος με την απεικόνιση της Καμόρα, έχοντας γυρίσει επεισόδια της τηλεοπτικής βερσιόν του «Γόμορρα». Όπως και να έχει πάντως, το στοίχημα αυτό εκτιμήθηκε ιδιαίτερα στην περασμένη Μπερλινάλε, με την κριτική επιτροπή του φεστιβάλ να το επιβραβεύει με Αργυρή Άρκτο Σεναρίου.

Η «Μεγάλη Νύχτα της Νάπολης» βασίζεται σε best seller του επικηρυγμένου από τη Μαφία Ρομπέρτο Σαβιάνο (συγγραφέα μεταξύ άλλων και του περιβόητου «Γόμορρα»), με τη συγκεκριμένη λεπτομέρεια να προϊδεάζει θετικά όποιον περιμένει να δει μία αποηρωοποιημένη και ταξικά υποψιασμένη ματιά πάνω στον μικρόκοσμο της Καμόρα. Λίγο πολύ στη λογική που θεμελίωσε ο Ματέο Γκαρόνε, όταν το 2008 είχε σοκάρει τις Κάννες με το κινηματογραφικό «Γόμορρα».

Η σχεδόν ασκητική φιγούρα του Φραντσέσκο Ντι Νάπολι που παίζει τον Νίκολα έρχεται να κουμπώσει ιδανικά με το ύφος της ταινίας

Η ταινία ακολουθεί τον 15χρονο Νίκολα (Φραντσέσκο Ντι Νάπολι) και την παρέα του, οι οποίοι περνούν τις μέρες τους οργώνοντας πάνω στα σκούτερ τα σοκάκια της συνοικίας Σανιτά έχοντας ένα όνειρο: να κάνουν μεγάλη ζωή με το να γίνουν μέλη Καμόρα. Προκειμένου να το καταφέρουν βάζουν στόχο να γίνουν αφεντικά της γειτονιάς. Και η ευκαιρία θα τους παρουσιαστεί όταν μία επιχείρηση της αστυνομίας καθαρίσει προς στιγμή την περιοχή από τους «μεγάλους» παίκτες.

Είναι περίπου αυτονόητο πως τα νεαρά «Πιράνχας» του Τζιοβανέσι δεν ξεφεύγουν από τη γνωστή συνταγή της ανόδου και της πτώσης των κεντρικών ηρώων, με επίκεντρο φυσικά τον Νίκολα. Η έκπληξη ωστόσο εδώ αφορά στην εγκράτεια με την οποία ο Τζιοβανέσι προσγειώνει τους παράτολμους πιτσιρικάδες του που αρπάζουν με περισσή ευκολία τα όπλα πιστεύοντας πως ο (μικρο)κόσμος τους είναι απλώς εκεί, έτοιμος να τον αρπάξουν. Εκεί που άλλες κινηματογραφικές αφηγήσεις φροντίζουν να γαζώσουν την υπεροψία των ηρώων τους με ένα νομοτελειακού τύπου μακελειό, το «Πιράνχας» προτιμά να φέρει τους έξι άγουρους γκάνγκστερ μπροστά στο φάσμα του τέλους των μη ρεαλιστικών τους φαντασιώσεων σχεδόν αναίμακτα (τουλάχιστον με βάση ό,τι φαίνεται στην οθόνη).

Αυτή η λογική της αντι-κλιμάκωσης που υιοθετεί ο Τζιοβανέσι αντισταθμίζεται ως ένα βαθμό από μία νευρώδη κινηματογράφιση, με την κάμερα να ακολουθεί ακούραστα τους αεικίνητους φτωχοδιάβολους, την ώρα που η σχεδόν ασκητική φιγούρα του Φραντσέσκο Ντι Νάπολι που παίζει τον Νίκολα έρχεται να κουμπώσει ιδανικά με το ύφος της ταινίας. Από την άλλη, δεν απουσιάζει η εμμονή με τα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά των πιτσιρικάδων (λεφτά, γυναίκες, ναρκωτικά, μαγκιά κι επίδειξη, καταλαβαίνετε τι εννοούμε), πάνω στα οποία ο ανερχόμενος αυτός Ρωμαίος σκηνοθέτης μοιάζει να ανακυκλώνεται περισσότερο από όσο δραματουργικά του είναι αναγκαίο. Επιπλέον, χωρίς να έχουμε διαβάσει το βιβλίο του Σαβιάνο, παραμένει από σεναριακής άποψης κάπως βολική η ευκολία με την οποία ανοίγει ο δρόμος για τη συμμορία του Νίκολα προκειμένου να πάρει προσωρινά τα ηνία της περιοχής.

Παρά τα συζητήσιμα σημεία του ωστόσο και προκρίνοντας έξυπνα την αφηγηματική εγκράτεια έναντι του εύκολου εντυπωσιασμού, η «Η Μεγάλη Νύχτα της Νάπολης» έρχεται να χτίσει αξιοπρεπώς πάνω σε μία τραχιά φιλμική απεικόνιση των «φυτωρίων» της Καμόρα, εφάμιλλη αυτής που μας είχε δείξει ο Γκαρόνε σχεδόν μία δεκαετία πριν.