Ο Κύριος Τζόουνς

Η Ανιέσκα Χόλαντ έχει καταπιαστεί κινηματογραφικά με την ζοφερή απεικόνιση της ανθρώπινης θηριωδίας στο παρελθόν. Πιστή στην αναζήτηση των λόγων που οδηγούν στην εγκληματική συγκάλυψη της Ιστορίας σε αντιδιαστολή με την ανθρωπιστική σταυροφορία του ενός, η Πολωνή σκηνοθέτις των «Europa Europa» (1991) και «Νικώντας το Σκοτάδι» (2011) επιστρέφει με το «Κύριος Τζόουνς» και μετατοπίζει το (κινηματογραφικό) ενδιαφέρον της από το Ολοκαύτωμα του Β’ Παγκοσμίου στο «ξεχασμένο Ολοκαύτωμα» του 1932, δηλαδή το μεγάλο λιμό που επέβαλε ο Στάλιν στην Ουκρανία.

Ο «Κύριος Τζόουνς», σε σενάριο της πρωτοεμφανιζόμενης στο σινεμά δημοσιογράφου Άντρεα Τσαλούπα, έχει ως θέμα την έρευνα του Ουαλού ρεπόρτερ Γκάρεθ Τζόουνς σχετικά με την ταχεία, και για τον ίδιο ουτοπική, εκβιομηχάνιση του Σιδηρού Παραπετάσματος. Διάσημος ως ένας από τους πρώτους ξένους δημοσιογράφους που συνομίλησε με τον Χίτλερ την περίοδο που εκλέχτηκε Καγκελάριος, ο Τζόουνς αποφασίζει να ταξιδέψει στη Σοβιετική Ένωση με σκοπό να πάρει συνέντευξη από τον Γιόζεφ Στάλιν. Εκεί γίνεται μάρτυρας του «γολοντομόρ» (ουκρανικά: Голодомо́р), της δολοφονίας μέσω ασιτίας που συνοδεύτηκε από το θάνατο εκατομμυρίων Ουκρανών το 1932-33, αλλά και την αποσιώπηση των γεγονότων από τον βραβευμένο με Πούλιτζερ ανταποκριτή των New York Times στη Μόσχα, Γουόλτερ Ντουράντι.

Η Χόλαντ έχει σαφείς προθέσεις να συστήσει κινηματογραφικά ένα γεγονός που αρκετοί αγνοούν και να σχολιάσει άμεσα τη δύναμη της προπαγάνδας και των fake news. Δυστυχώς χάνει πολύτιμο χρόνο και αφιερώνει ένα τεράστιο εισαγωγικό κομμάτι της ταινίας μέχρι να φτάσει στο σημείο που την ενδιαφέρει. Αξίζει να σημειώσουμς πως ο «Κύριος Τζόουνς» έκανε πρεμιέρα στην εκδοχή των 140 λεπτών στο 69ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου (ένα φεστιβάλ που την έχει βραβεύσει και η Χόλαντ επισκέπτεται συχνά), ενώ κυκλοφορεί στις αίθουσες με νέο μοντάζ των 120 λεπτών. Ακόμα και μετά το νεό, πιο δεμένο μοντάζ, ο κατακερματισμός της αφήγησης κοστίζει στην ισορροπία της ταινίας. 

Η σκηνοθέτις συστήνει τους πρωταγωνιστές και το ιστορικό πλαίσιο, καταγράφει (ζοφερά ως οφείλει) τον λιμό στην Ουκρανία, παρατηρεί την αγωνία του Τζόουνς να πείσει τους συναδέλφους του για όσα είδε και παράλληλα συνδέει το «γολοντομόρ» ως πηγή έμπνευσης του Τζορτζ Όργουελ στη «Φάρμα των Ζώων». Μέσα σε όλα τα παραπάνω που παλινδρομούν από το πολιτικό θρίλερ ως το ιστορικό δράμα, η Χόλαντ επιμελείται με εξαιρετικό ενδιαφέρον το κομμάτι της ταινίας που αφορά στην Ουκρανία (η σχεδόν αποχρωματισμένη Φωτογραφία υπογραμμίζει τις καλλιτεχνικές συγγένειες με τους Πολωνούς δασκάλους της Ζανούσι και Βάιντα), αλλά νιώθεις την έντονη αγωνία του σεναρίου να τα χωρέσει όλα ακόμα κι αν δεν χρειάζεται. Για παράδειγμα, ο λιμός της Ουκρανίας στάθηκε όντως έμπνευση της «Φάρμας των Ζώων», η εισαγωγή όμως του Τζορτζ Όργουελ είναι άτεχνη στον πρόλογο της ταινίας και η επανεμφάνισή του στο τελευταίο 20λεπτο δημιουργεί κενό. Επίσης αποδυναμώνει τη βασική πλοκή που αφορά τον Τζόουνς ως μάρτυρα ενός ιστορικού γεγονότος και όχι την αλληγορία του Όργουελ. 

Παρά τις αφηγηματικές αδυναμίες του, ο «Κύριος Τζόουνς» ενδυναμώνεται στο κομμάτι των ερμηνειών με τον πρωταγωνιστή Τζέιμς Νόρτον (φυσιογνωμία πολύ ταιριαστή σε ταινίες εποχής, τον είδαμε πρόσφατα και στις «Μικρές Κυρίες») να ενσαρκώνει ιδανικά τη φιλόδοξη, ριψοκίνδυνη φύση του ιδεαλιστή δημοσιογράφου και τον σαρδόνιο Πίτερ Σάρσγκαρντ να επιδεικνύει ταιριαστά (και με τη γνώριμη ευκολία του) την ανήθικη στάση του Γουόλτερ Ντουράντι.