Σε Πόλεμο

Θα είναι εξαιρετικά εύκολο – και θα συμβεί κατά κόρον - να στηλιτεύσει κανείς επί του ιδεολογικού και της κινηματογραφικής πραγμάτωσης τη νέα ταινία του Μπριζέ ως μια από του Κόμματος, εκ των έσω Αριστερή ταινία πάνω στο δίκιο που είναι το δίκιο του εργάτη και τα καταραμένα αφεντικά. Φυσικά, όσοι εξ ημών δεν μοιραζόμαστε (και δεν μοιράζουμε) τις αντιλήψεις του Κόμματος και μας άρεσε το έργο, οφείλουμε να επισημάνουμε πως η εργασιακή αδικία (κατά τόπους ή συνολικά) δεν μπορεί να αποτελεί παντιέρα ενός κόμματος, ούτε μπορεί να παραχωρηθεί αμαχητί στο οπλοστάσιο αφηγημάτων οποιασδήποτε παράταξης. Ο Καπιταλισμός έχει εκδοχές κι αν αφήσουμε υπό συζήτηση το αν και κατά πόσον «όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη» του ανεξέλεγκτου, γεγονός θα όφειλε να παραμένει πως ο αγώνας θα έπρεπε να επικεντρωθεί στο πως μπορεί ένα Κράτος να ελέγξει την καπιταλιστική λειτουργία. Άλλη κουβέντα.

Στο «Σε Πόλεμο» ο Μπριζέ έχει φτιάξει μια σαφή (μυθοπλαστκή, αλλά αναμφίβολα ρεαλιστική) κατάσταση, της οποίας το προτέρημα του περιορισμού της δράσης και της σαφήνειας αποτελεί και μια κάποια τροχοπέδη. Στην ιστορία του φιλμ ένα εργοστάσιο αποφασίζεται να κλείσει βγάζοντας στο δρόμο 1100 εργαζόμενους, αθετώντας την προ διετίας συμφωνία με τους τελευταίους που ήθελε το εργοστάσιο ανοιχτό για μια πενταετία με εργασιακό παραχώρηση την παραίτηση των εργαζομένων από τα μισθολογικά δικά τους δώρα.

Είναι σαφές από το παραπάνω – και η ταινία δεν λοξοδρομεί διαλεκτικά ποτέ – πως οι εργαζόμενοι έχουν όλο το δίκιο με το μέρος τους. Η συζήτηση εκ μέρους των εργοδοτών μετατίθεται στην μη βιωσιμότητα και από τη μεριά των εργαζομένων αποκαλύπτει την πραγματική έγνοια των αφεντικών για τα ετήσια μερίσματα των μετόχων. Ο Μπριζέ για δύο ώρες θα «αποδεικνύει», με όπλο του τον πυρηνοκίνητο Βενσάν Λιντόν του «Νόμου της Αγοράς», την εσωτερική συνδικαλιστική διαδικασία με τις προστριβές και τις έριδες, τις διαπραγματεύσεις με τους εργοδότες, την εμπλοκή (και την απονεύρωση) του γαλλικού κράτους, την παρουσίαση από τα μίντια ενώ, κατά δεύτερο λόγο, θα παρακολουθεί περιστατικά από την ζωή του κεντρικού του ήρωα.

Για οποιονδήποτε στοιχειωδώς ενδιαφερόμενο και ευαίσθητο άνθρωπο δεν υπάρχει δευτερόλεπτο ανίας, αντίθετα υπάρχει μια συρροή αληθινών (πέρα από αληθοφανών) στιγμών που το δίκιο του ανθρώπου που χρειάζεται τη δουλειά του σε πνίγει μέχρι σκασμού. Το πρόβλημα, δυστυχώς, είναι ότι αυτό δεν αρκεί για μια «καλή ταινία» - η επίκληση του όντως μεγάλου θέματος δεν αποσοβεί τις απαιτήσεις μιας δραματουργίας. Είναι πρόβλημα η δραματουργική μονομέρεια, είναι δυστοκία η επανάληψη παρόμοιων διαλογικών σκηνών, είναι σοβαρό, κατά την γνώμη μου, ελάττωμα η προσωποπαγής δραματουργία σε καταστάσεις που διαθέτουν συλλογικό ήρωα και είναι οπωσδήποτε σοβαρό ερώτημα αρνητικών αποχρώσεων το μελοδραματικό και ηττοπαθές φινάλε μιας ταινίας που ξεκινά λέγοντας πως «όταν αγωνίζεσαι μπορεί και να χάσεις, όταν δεν αγωνίζεσαι έχεις χάσει ήδη».

Κρατάς την ντοκιμαντερίστικη συνέπεια, την πειθώ των διαλογικών σκηνών, την παθιασμένη ερμηνεία του Λιντόν και τη προσηλωμένη σεμνότητα του Μπριζέ να κρατά διαρκώς την κάμερά του μακριά από τα μελό κοντινά διατηρώντας την στην απόσταση του αντικειμενικού μεσαίου πλάνου, το βλέπεις γιατί οφείλεις πρώτα σαν πολίτης και μετά σαν σινεφίλ να το δεις και κρατάς την συζήτηση γι’ αργότερα. Οι αλλαγές πρέπει να έλθουν και δεν θα συμβούν ποτέ χωρίς αυτήν.