Σύνορα

Από τις arthouse επιτυχίες της προηγούμενης χρονιάς που επισφραγίστηκε με το βραβείο στο «Ένα Κάποιο Βλέμμα» των περσινών Καννών, τα «Σύνορα» του Αλί Αμπάσι είναι ένας ιδιαίτερος τόπος συνάντησης για το μεταφυσικό παραμύθι, τον κοινωνικό ρεαλισμό, το σκανδιναβικό αστυνομικό θρίλερ και μια αλληγορία πάνω στην ταυτότητα και το φόβο απέναντι στο διαφορετικό. Αυτή η ασυνήθιστα ευρεία συνύπαρξη ετερόκλητων ειδών και στοιχείων που ακροβατεί σε μία δυσεπίτευκτη ισορροπία γίνεται ίσως ευκολότερα αντιληπτή αν συνυπολογίσουμε ότι η νέα ταινία του ιρανικής καταγωγής Δανού σκηνοθέτη του «Σέλεϊ» (το είδαμε το 2016 στις Νύχτες Πρεμιέρας) βασίζεται σε διήγημα του Λίντγκβιστ, συγγραφέα του πολυεπίπεδου «Άσε το Κακό Να Μπει».

Πρωταγωνίστρια των «Συνόρων» είναι η Τίνα (Εύα Μελάντερ), μια νεαρή τελωνειακός που κάτω από τα αγριωπά χαρακτηριστικά της κρύβει ένα εκπληκτικό ταλέντο να οσφρίζεται (κυριολεκτικά) στους ανθρώπους το φόβο, τη ντροπή και την ενοχή. Κάποια στιγμή περνά τον έλεγχο ο Βόρε (Ίρο Μιλόνοφ), ένας παράξενος ταξιδιώτης με τον οποίο εκτός από κοινά εξωτερικά χαρακτηριστικά αρχίζει να μοιράζεται και μια ασυνήθιστη χημεία.

Λειτουργεί καλύτερα ως ένα σκοτεινό υπαρξιακό παραμύθι ορθάνοιχτο σε επίκαιρες αναγωγές

Η ζωή της ηρωίδας είναι εξίσου αινιγματική με την προέλευσή της, η οποία βασίζεται εν πολλοίς στη σκανδιναβική μυθολογία των Τρολ. Ζει αποτραβηγμένη σε σπίτι στο δάσος παρέα με έναν νεαρό, με τη σχέση τους να είναι περισσότερο συμβιωτική παρά συντροφική. Με τον ηλικιωμένο πατέρα της διατηρεί θερμή επαφή, κάτω από την οποία όμως εγκυμονούν μυστικά. Το ζωώδες ταλέντο να εντοπίζει παραβάτες της εξασφαλίζει έναν συνεκτικό βαθμό λειτουργικότητας με ένα κοινωνικό πλαίσιο που διαφορετικά θα ξένιζε μπροστά στην απόκοσμη φιγούρα της, ενώ την καθιστά βασική συνεργάτιδα της σουηδικής αστυνομίας στο πλαίσιο έρευνας για την εξάρθρωση κυκλώματος παιδικής πορνογραφίας.

Η οικεία και ταυτόχρονα αποδιοργανωτική παρουσία του Βόρε λειτουργεί για την Τίνα απελευθερωτικά και μοιραία αποκαλυπτικά ως προς το ποια πραγματικά είναι, με τη σχέση τους να ανάγεται σε έναν πρωτόγονο ερωτικό δεσμό μεταξύ δύο απόκληρων υπάρξεων. Πάνω σε αυτόν ο Αμπάσι φροντίζει να ασχοληθεί όχι μόνο με την ερμαφρόδιτη φύση των κεντρικών ηρώων αλλά και να φυτέψει συγκρούσεις που το υβριδικό αυτό φιλμ εκμεταλλεύεται στο πλαίσιο ανάπτυξης του αστυνομικού μυστηρίου.

Αν εξαιρέσουμε τα ψηφιακά εφέ που συχνά αποσυντονίζουν (εν αντιθέσει με την εκπληκτικά ενσωματωμένη δουλειά που έχει γίνει στο μακιγιάζ), το πρώτο σκέλος δουλεύει τόσο ως ιστορία όσο και σαν αλληγορία πάνω στα ρευστά σύνορα της ταυτότητας, της ανθρώπινης φύσης, της σεξουαλικότητας. Το δεύτερο πάλι χωλαίνει, κυρίως επειδή δεν πιάνει πάντα η κόλλα μεταξύ παραμυθιού και της πρωταγωνιστικής παρουσίας που διεκδικεί ο κοινωνικός ρεαλισμός.

Στα καθοριστικά ατού των «Συνόρων» συμπεριλαμβάνονται οι ερμηνείες των Μελάντερ και Μιλόνοφ που ακυρώνουν τους εκφραστικούς περιορισμούς των προσθετικών στα πρόσωπά τους, το σε επίπεδα τρολιάς παιχνίδι της με το χιούμορ και το γκροτέσκο, η φωτογραφία του Ναντίμ Κάρλσεν, καθώς επίσης το γεγονός πως ο Αμπάσι αποφεύγει τον σκόπελο να επιδοθεί σε μια στείρα αγιοποίηση της διαφορετικότητας, ενσωματώνοντάς εκεί που πραγματικά ανήκει, στο ούτως ή άλλως πολυσύνθετο φάσμα της ανθρώπινης υπόστασης.

Η αλήθεια είναι πως το δεύτερο φιλμ του 38χρονου Δανοϊρανού λειτουργεί καλύτερα ως ένα σκοτεινό υπαρξιακό παραμύθι ορθάνοιχτο σε επίκαιρες αναγωγές που ξεπερνούν τα όρια της σουηδικής κοινωνίας, παρά σαν ένα σκανδιναβικής λογικής αστυνομικό θρίλερ που ούτως ή άλλως εδώ μοιάζει να είναι ευκαιριακού χαρακτήρα. Παρόλα αυτά, τα «Σύνορα» είναι ένα φιλμ ικανό να σου μείνει ανεξάρτητα από το πώς θα σε βρει βγαίνοντας από την αίθουσα, πιστοποιώντας παράλληλα το ταλέντο ενός ανερχόμενου δημιουργού με ευρεία εκφραστική αντίληψη.